اگر عفونت در قسمتهای انتهایی دستگاه گوارش رخ دهد افسردگی، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، استفراغ و اسهال مورد انتظار خواهد بود.
به گزارش حکیم مهر به نقل از گسترش‌نیوز، تعداد بیماری های رایجی که پرندگان به آنها مبتلا می‌شوند چندان زیاد نیست. البته تشخیص بیمار شدن پرندگان زینتی و ابتلای آنها به انواع بیماری پرندگان، هم اصلا کار آسانی نیست. اما دقت کردن به علائمی مانند ضعف و بی‌حالی، کاهش سطح انرژی، کز کردن، گوشه گیری، خر خر کردن یا آواز نخواندن میتواند موثر باشد. در این گزارش برخی از مهمترین بیماری های پرندگان را بررسی می‌کنیم.
کاندیدیازیس یا برفک در پرنده
کاندیدیازیس یا Candidiasis برفک نوعی عفونت قارچی است که توسط قارچ کاندیدا (گونه‌ای مخمر) به نام کاندیدا آلبیکانس Candida albicans ایجاد می‌شود. این قارچ بطور معمول با تعداد کم در دستگاه گوارش پرندگان وجود دارد. در صورتی که تعداد این قارچ افزایش یابد یا دستگاه گوارش آسیب ببیند، کاندیدا میتواند باعث ایجاد بیماری شود و غیر از دستگاه گوارش حتی نوک و دستگاه تنفس را درگیر نماید. کاندیدیازیس در پرندگان کم سن و سال بسیار شایعتر است. پرندگانی هم که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند بیشتر در معرض این بیماری می‌باشند.
عوامل افزایش شانس ابتلای پرنده به کاندیدیازیس عبارتند از: آلودگی‌های انگلی، کمبودهای تغذیه‌ای، بیماریهای عفونی، استرس، فقر بهداشتی و درمان طولانی مدت با آنتی بیوتیک یا داروهای دیگر.
علائم بیماری کاندیدیازیس در پرنده
نشانه‌های بالینی بیماری بر اساس درگیری اندامهای مختلف بدن متفاوت است. ممکن است در برخی موارد تنها یک نقطه از بدن نظیر منقار و بعضی مواقع منطقه وسیعی نظیر کل دستگاه گوارش یا سایر ارگانها همراه با یک منطقه در یک زمان درگیر شده باشند. عفونت دهان و نوک میتواند باعث دشواری تنفس و ظهور پلاکهای سفید در دهان شود. عفونت نوک اغلب در ناحیه commissure (جایی که شکاف نوک بالا و پایین بهم میرسند) اتفاق می‌افتد. عفونت چینه دان میتواند باعث برگشت غذا به دهان و افسردگی، بی‌اشتهایی، تأخیر در تخلیه بموقع چینه دان و احتمالاً انباشتگی چینه دان همراه باشد.
اگر عفونت در قسمتهای انتهایی دستگاه گوارش رخ دهد افسردگی، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، استفراغ و اسهال مورد انتظار خواهد بود. به دلیل آنکه در این موارد جذب مواد مغذی از روده‌ها کاهش می‌یابد در صورت مزمن شدن عفونت، سوء تغذیه پرنده را درگیر خواهد کرد.
تشخیص بیماری کاندیدیازیس در پرنده
از آنجایی که این قارچ بطور طبیعی در دستگاه گوارش پرنده حضور دارد لذا یافتن آن در دستگاه گوارش به تنهایی نمی‌تواند دلیل بر وجود بیماری باشد. در کنار معاینه بالینی، نشانه‌های درمانگاهی، کشت قارچ از منطقه عفونی بدن و یافتن تعداد بالا و زیاد قارچ و بر اساس سابقه و نحوه نگهداری پرنده و اظهارات صاحب آن میتواند تشخیص را عملی سازد.
تهیه سوآب از دهان یا سایر مناطق قابل دسترس بدن که دچار عفونت شده باشند یا آندوسکپی در مواقع لزوم کشت قارچ و مشاهده میکروسکپی آن را ممکن میسازد.
ترشحات تنفسی، تغییر صدای پرنده، دشواری و سرعت در تنفس و عدم توانایی پرنده در تحرک از جمله عوارض عفونت تنفسی هستند.
درمان کاندیدیازیس در پرنده
درمان بیماری براساس درمان عامل مستعد‌کننده بیماری کاندیدیاز انجام میگیرد. معمولا این بیماری به خاطر بهداشت و نظافت ضعیف ایجاد می‌شود. اگر مشکل از شرایط نگهداری و نظافت محل نگهداری باشد، اصلاح شرایط و تمیز کردن محیط از مهمترین اقدامات برای رفع بیماری است. در پرندگان تازه متولد شده که دچار گرفتگی و عدم تحرک چینه دان شدند، باید چینه دان به صورت دستی تخلیه شود و به میزان خیلی کم غذا داده شود تا حرکت چینه دان به حالت اول بازگردد. از متوکلوپراماید برای حرکت چینه دان و جلوگیری از بازگشت غذا میتوان استفاده کرد. بعد از اینکه عامل مستعد‌کننده تشخیص داده شد، درمان با نیستاتین و یا فلوکونازول شروع می‌شود. نیستاتین جزو داروهای انتخابی این بیماری است چرا که عوارض کمتری دارد و از طریق گوارش نیز جذب نمیشود. تنها عیب این دارو مزه و حجم زیاد مورد نیاز برای درمان می‌باشد.
برای درمان موارد شدید بیماری از کتوکونازول استفاده می‌شود. معمولا کتوکونازول را در ترکیب با اسیدی‌کننده ها( آب پرتقال، آب آناناس) استفاده می‌کنند. از آنجایی که این قارچ در محیط قلیایی راحت تر رشد می‌کند، اسیدی کردن دستگاه گوارش با استفاده از اسید کننده‌ها میتواند جنبه درمانی داشته باشد. اگر پرنده به نیستاتین پاسخ نداد و یا درمان با این دارو برای پرنده سخت می‌باشد، از فلوکونازول میتوان استفاده کرد. فلوسایتوزین و ایتراکونازول داروهای دیگر ضد قارچ به این منظور هستند. برای درمان خوراکی یا موضعی (پوست) هم میتوان از پمادهای حاوی آمفوتریسین B استفاده نمود.
پیشگیری از بیماری کاندیدیازیس در پرنده
رعایت اصول بهداشتی نگهداری پرنده و تغذیه مناسب، حتی الامکان حذف عوامل استرس زا و جلوگیری از تماس پرنده خود با پرندگان بیمار، افراط نکردن در مصرف آنتی بیوتیک‌ها میتواند در پیشگیری از ابتلا مؤثر باشد. به توصیه دامپزشک میتوان در مواقع استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک در آب پرنده کلرهگزیدین اضافه کرد.
