سلام خدمت تمام دوستان.امیدوارم همیشه سلامت و شاد باشید.
این اطلاعات چکیده ای از تجربیات شخصی و دوستان دامپزشک و پیشنهادهای
آنها, مطالعه کتب مختلف و مقاله های گوناگون و مراکز فروش دارو برای
کبوتران در مورد شناسایی و رفع بیماری در کبوتران بدوستان تقدیم مینمایم.
لازم به اشاره است که این تنها طریقه درمان نیست بلکه بعنوان یک راهنما,
علاقمندان میتوانند در بهبود وضعیت جسمانی کبوترانشان مورد استفاده قرار
دهند. مبحث رو در هر بیماری بصورت شناخت و رفع توسط دارو و جلوگیری تا
آنجائیکه مقدور است توضیح داده خواهد شد. بطور کلی بیماریهای رایج در کبوتر عبارتند از: 1- انگل و انواع مختلف آن شامل کرم, شپش, حشره, سگ مگس و کاکسیودوس .
2- خوره (کنکر) و انواع آن.
3- ترشی معده و آب نگاهداشتن در معده
4- بیماریهای دستگاه تنفسی شامل قارچها, کرمهای ریز و ویروس.
5- بیماریهای دستگاه گوارشی شامل ایکولای, پاراتایفوید (سلمونلا( 6- ویروس و انواع آن شامل نیوکاسل, زیگیل و غیره.
7- چند نکته مفید درباره نگهداری کبوتر در بهترین شرایط و جلوگیری از بیماری.
مبحث نخست انگل ها:
1-انگل
1/1کرم: بطور کل 3 نوع کرم در کبوتران پیدا میشه, عبارتند از کرم گرد, کرم موئی, و کرم نواری.طرز تشخیص: کرم گرد بصورت میله باریک حدود 2 تا 3 سانتیمتر برنگ قهوه ای روشن, کرم نواری اندازه مختلف بصورت تیکه های بهم چسبیده برنگ سفید هر دو بعظی مواقع در داخل فضله نمایان میشوند. کرم و یا انگل باعث ظعیف شدن کبوتر میشه, ناراحتی گوارشی تولید میکنه و حتی مرگ (اگر تعدادش زیاد باشه).تولید مثل کرم گرد و موئی شبیه بهم است, از طریق تخم است که داخل فضله میباشد و بعد از خوردن تخم توسط کبوتر دوره زندگیش شروع میشه. ولی کرم نواری برای تولید مثل نیاز بواسطه ای مثل سوسک و یا حشره کوچک داره باینصورت که تخم کرم نواری بعد از خروج از بدن کبوتر توسط حشره خورده میشه و یک رشد نسبی انجام میده و بعد که توسط کبوتر از لابلای فضله خورده میشه دوره حیاطش رو باز شروع میکنه. تخم کرم بمدت 6 ماه میتونه خارج از بدن کبوتر زنده بمونه . بنده هر 6 ماه یکبار تمام کبوترانم را دوای کرم میدم و بلافاصله حداقل برای 2 روز بعد از دارو دادن زمینشونو پاک میکنم و سریع با شعله آتش زمین رو سطحی میسوزونم.
طرز معالجه: داروئی باید استفاده بشه که برای رفع هر 3 نوع کرم مفید قرار بگیره و نه فقط یکنوع کرم (گرد) که بیشتر داروخانه ها میفروشند. یکی از بهترین داروها ماکسیدکتین (Moxidectin) که براحتی در آب حل میشه. بنظر من داروی آیورمکتین(Ivermectin) برای رفع انگل (کرم) زیاد موثر نیست. موقعیکه دارو برای رفع کرم میخرید مطمئن بشید برای رفع هر 3 نوع کرم خوبه و شامل پیرانتل پاموته(Pyrantel Pamoate) و پارازیکوانتل (Paraziquantel) است. ماکسیدکتین برای رفع کرمهای گرد و موئی بسیار موثره و اگر پارازیکوانتل داشته باشه برای رفع کرم نواری هم موثره. اگر بخواهید دارو فقط برای رفع کرم نواری استفاده کنید, داروش اسمش پرازیوت هست. طرز استفاده دارو باید روی محتوا باشه. برای استفاده ماکسیدکتین و یا پرازیوت 2 میلی گرم (اگر پودره) و یا 5 میلی لیتر (اگر آبکیه) در یک لیتر آب بمدت 1 روز, تکرار بعد از 3 هفته.
اگر احساس کردید که کبوتراتون بعد از دارو هنوز مبتلا هستند باید هر 3 هفته یکبار برای مدت 6 ماه دارو دادن رو بکبوترانتان ادامه بدید. بنده با استفاده شعله آتش و سوزاندن سریع و سطحی تونستم انگل رو در کبوترام از بین ببرم و کنترل کنم. چرا هر 6 ماه انجام میدم بخاطر اینکه کبوتر ها میایند زیر طوری و همیشه پرنده های وحشی که حمل کننده کرم هستند روی طوری میشینند و فضله میکنند. 2/1- انگل شپش, حشره و سگ مگس. طرز شناسائی: شپش روی پر کبوتر زندگی میکنه و تغذیه میکنه و پر کبوتر رو سوراخ سوراخ میکنه و صدمه میزنه. شپش بسیار ریز و قهوه ای رنگه و در شاپرها و اطراف دم و پر گردن زندگی میکنه. حشره در روی بدن زندگی میکنه متل یک عنکبوت ریزه (زیر میکروسکوپ) از خون کبوتر تغذیه میکنه و کبوتر رو ناراحت و ضعیف میکنه. سگ مگس در لابلای پرهای کبوتر زندگی میکنه از خون کبوتر تغذیه میکنه و بشکل مگس ولی بدن سفتی داره.
طرز درمان: استفاده پرمکترینII محلول 10% استفاده میشه, باندازه 4 قاشق ناهار خوری در 15 لیترآب, برای آب تنی کردن کبوتران. برای کبوتران که آب تنی نمیکنند کبوتر را در محلول با دست آب تنی بدهید. بعد از مصرف آب تنی, آب باقیمانده در تشت را با جارو بدر و دیوار گنجه بپاشانید. این دارو بسیار سریع عمل میکنه و حدود چندین ماه موثره و لطمه ای بکبوتر و یا پرهاش وارد نمیکنه. موقعیکه با آب حل میشه رنگ آب رو بصورت شیر در میاره. حتی شنیدم در کشتن تخم کرم هم موثره.
3/1- انگل کاکسیدیا:
بصورت تخم از طریق فضله از بدن خارج میشه حدود 4 تا 5 روز طول میکشه که با
عوض شدن در دوره حیاطی تبدیل بتخمی بشه و نیاز بمحیطی نسبتا’ گرم و مرطوب
داره. بعد از کامل شدن تخم اگر کبوتر تغذیه اش بکنه ( قاطی دون و یا فضله)
در داخل بدن کبوتر شروع برشد و ازدیاد میکنه. کاکسیدیا در بدن کبوتر باعث
از دست رفتن پروتئین و الکترولایت میشه.
طرز تشخیص: کبوتر مبتلا به کاکسیدیا در حد بالا فضله آبکی و بعضی مواقع سبز رنگ نشون میده, وزن کم میکنه و آب زیاد میخوره که باعث میشه الکترولایت از دست بده و بیحال وسست میشه. بطور کلی کاکسیدیا در تمام گنجه ها پیدا میشه, فقط زمانی اثرات منفی داره که تعداد اونها در بدن کبوتر بعللی زیاد میشه (گنجه مرطوب و گرم و کثیف.(
طرز درمان: استفاده سودیم سولفامتزین 12.5% ( Sodium Sulfamethazine 12.5%) باندازه 2 قاشق چایخوری (8 میلی لیتر) در یک لیتر آب بمدت 5 روز.
مبحث دوم, بیماری خوره (کنکر) و انواع آن:کنکر یا خوره بیماری که توسط جانور انگلی بنام تریکوموناس بکبوتر صدمه میزنه و بسیار سریع ازدیاد پیدا
میکنه. بندرت کبوتر مسن بطور حاد مبتلا به این بیماری میشه ولی کبوتر جوجه
این بیماری رو از والدین میگیره و سریع در بدنش پخش میشه و اگر زود درمان
نشه باعث مرگش میشه. هر موقع والدین بجوجه هاشون غذا میدهند یکمقدار
تریکوموناس بهشون میده بصورت کنترل شده که جوجه پادزهر در
بدنش تولید کنند. موقعی جوجه مریض میشه که والدین بی اندازه تریکوموناس به
جوجه میدهند. حالا چرا این عمل میشه, اگر والدین مصونیتشون پائین رفته باشه
و یا استرس زیاد داشته باشند تریکوموناس بیش از اندازه و بدون کنترل به
جوجه ها داده میشه. یا اگر کبوتر جدید با نوع مختلف خوره بگنجه وارد بشه
مسئله خوره تولید میشه و ازدیاد پیدا میکنه. بطور عموم کنکر در 4 قسمت بدن کبوتر ظاهر میشه. 1) دهان2) گلو, 3) روده و معده (4 مخرج.
شناخت خوره:
بصورت یک ماده و یا جرم زرد رنگ پنیر مانند در دهان و یا گلو و بصورت غده
چربی در مخرج نمایان میشه. البته در روده و معده هم بهمان صورت نمایان میشه
ولی بعد از کالبد شکافی دیده میشه. خوره
در گلو باعث بزرگی گلو میشه, کبوتر پژمرده حال و پرهایش پف میکنه, فضله
مرطوب تا آبکی برنگ سبز, آب زیاد میخوره, دون هم بیش از حد معمول میخوره,
وزن کم میکنه و راضی بپرش نیست, اگر خوره معده داشته باشه سیخ میشینه (سر
بیش از حد بالا و دم پائین). جوجه رو بعد از 10 روز تولد باید هر روز در
کاسه چک کرد مخصوصا’ دهان و گلوشو. اگر کاسه زیاد از حد خیس باشه که جوجه
خودشو کثیف کنه, احتمال وجود خوره هست. درمان: خیلی
عشقبازها قبل از جفت انداختن بتمام والدین دوای کنکر میدند. بنده مخالفم,
این عمل آدم تنبله. جوجه رو باید مرتب چک کرد و اگر علائمی نشون بده بعد
داروی کنکر بدید. بهترین داروی کنکر برای جوجه ها قرص بنام اسپارتریکس
( Spartrix) که محتواش ترایکوموناکسیدال ( Trichomonacidal) است, روزی یک قرص برای 1 تا 3 روز بستگی به کهنگی بیماری داره.کبوتر مسن داروهای محتلف مترونیدازول, رانیدوزول, کارنیدوزول, دیمترادازول ( Emtryl). داروهائیکه
با "زول" ختم میشه. مثل دوستان ارامنه که تمام اسمشان با "یان" ختم میشه
مثل آوانسیان, خاچاطوریان, هخامنشیان, سلجوقیان (بدون شوخی روز کامل
نمیشه). اگر داروی کنکر برای کبوترانتان استفاده میکنید بهتر است که هر سال
نوعش رو عوض کنید که تریکوموناس ها بهش عادت نکنند و سپر دفاعی تولید
کنند. کنکر مرطوب که در روده و معده نمایان میشه براحتی درمان نمیشه و
داروشم جدیدا’ ببازار اومده که بنام بریماکس است و محتواش 6 نوع داروی
مختلفه بنامهای کاپتیس جاپونیکا (Coptis Japonica), و کرکوما لونگا ( Curcuma longa), و داکوس کاروتا ( Daucus Carota), و کروکوس ساتیوس (Crocus Sativus), و واسینیوم میرتیلوس (Vaccinium Myrtillus), و ایریدیس رایزوم (Iridis Rhizome). دلیلش برای نگاشتن محتوا این است که اگر داروخانه با اسم بریمکس آشنا نبود شاید نام داروها کمک
کند. این جدیدترین و بهترین دارو برای رفع بیماری خوره مرطوب داخلی بشمار
میآد. مقدار مصرف باندازه 5 گرم در 4 لیتر آب بمدت 5 روز متوالی. مقدار
مصرف و زمان داروهای دیگرهم بهمین میزان است.
مبحث سوم, بیماری ترشی معده با نگاهداشتن دانه ویا آب خالی. اکثریت ترشی معده توام با نگاهداشتن دانه (هضم نکردن) علتش یک نوع خوره/ کنکر بصورت کلوخه داخل روده و یا نزدیک مخرجه. زمانیکه این کلوخه بزرگ میشه جلوی مجرای تنفس و شکم رو میگیره. طرز شناخت: کبوتر علائم خوره رو نشون میده که در مبحث خوره توضیح داده شده بعلاوه دون تو شکمش نگهمیداره بیش از یک روز.طرز درمان: قرص اسپارتیکس 3 تا 5 روز متوالی بعلاوه آنتی بیوتیک عمومی بعلاوه الکترولایت بعلاوه ویتامین ها.در مورد نگاهداشتن فقط آب در معده, بحث دیگری است اونهم بعلت باکتریست که باعث مسدود کردن عضلات و اجازه ندادن خروج آب میشه. طرز درمان: دو نوع درمان مرسومه, یکی چائی تند از پودر دانه رازیانه برای مدت 3 تا 5 روز بدون دسترسی بآب دیگر. این باعث میشه ماهیچه های ورودی معده رو استراحت بده و باز کنه. بعضی از عشقبازها بهمین قانع هستند و دیگه آنتی بیوتیک نمیدهند و بعضی ها بعد از باز شدن معده برای مدت 3 تا 5 روز داروی سودیم سولفامتزین 12.5% باندازه 5 میل در یک لیتر آب میدهند. بعظی از دوستان هم دیدم چائی رازیانه نمیدهند و فقط داروی سودیم سولفامتازین 12.5% میدند برای 5 روز. بنده ترجیح میدم اول چائی رازیانه بدهم و وضعیت کبوتر رو چند روز زیر نظر بگیرم, اگر مسئله کاملا’ رفع شد و کبوتر سرحال شد دیگه دارو نمیدم ولی اگر کبوتر یکمقدار پف کرد حتما’ 5 روز داروی سدیم سولفامتازین 12.5% میدهم.
مبحث چهارم, بیماری دستگاه تنفسی شامل قارچ و کرم ریز و سرما خوردگی یک چشم. یکی
از متداولترین بیماریها در کبوتران, بیماری دستگاه تنفسی است که توسط
جانورهای میکروسکپی و یا قارچ و یا کرم های بسیار ریز تولید میشه و بدستگاه
تنفسی کبوتر که شامل بینی, دهان, گلو, و کیسه های هوائی است صدمه میزنه و
کبوتر رو مریض کرده و از قدرت پرشش کاسته میشه. شناخت بیماری:
یکی از متداولترین علائمش صدای خر خر کردن کبوتر مخصوصا’ در تاریکی شب, و
یا آبریزی از بینی و انتهای نوک بطرف چشم بعد از خشک شدن بصورت قی زرد رنگ
نمایان میشه, و یا با باز کردن نوک ماده لزج بیرنگ مشاهده میشه, و یا
آبریزی در چشم توام با کف و یا داخل گلو دانه های بسیار کوچک برنگ سفید ولی
ثابت و بدون حرکت مثل کپک سفید ولی دانه دانه و باندازه نصف ارزن (با کرم
ریز که حرکت میکند اشتباه نشود). طرز درمان: موثرترین و بهترین دارو در حال حاظر داکسی سایکلین (Doxycyclin) مخلوط با تایلون (Tylon) معروف به داکسی-تی (Doxy-T) است بمدت 3 روز متوالی. بعد از اتمام دارو پروبایوتیک بمدت 5 روز.
5- بیماری دستگاه گوارشی شامل ایکولای و پاراتایفوید. 1- بیماری ایکولای (E-Coli) توسط
باکتری اول بصورت معمولی و تا حدودی بدون خطر در روده و شکم کبوتر جایگزین
میشه. یکی از معمولترین باکتری در بدن کبوتره و بطور عموم تقریبا’ بیشتر
کبوتران دارای باکتری ایکولای هستند. زمانیکه
کبوتر در زیر استرس واقع میشه و یا بیماری دیگه ای مثل کرم و یا کاکسیدیوز
میگیره از طریق خون وارد کلیه و یا کبد کبوتر میشه و صدمه وارد میکنه و در
همان زمان خود باکتری ایکولای هم باعث ورم در جداره روده میشه بخاطر زخمیک
ه کرم و یا کاکسیودوز وارد کردند. باکتری ایکولای دارای چندین نوع است و
فقط نوع تند و کریهش باعث بیماری میشه. طرز تشخیص: بستگی
بنوع جسمانی و مقاومتی کبوتر داره و بسادگی قابل تمایز از بیماری
پاراتایفوید نیست مگر آنکه فظله اش معاینه شود. در هر حال علائم عمومیش
شامل, فضله سبز رنگ و آبکی, بعضی موقعها توام با تهوع, وزن کم میکنه, پر و
بالش پف کرده و افتاده, دون کم میخوره, بعلت از دست دادن مایه بدن آب زیاد
میخوره و علاقه ای بپریدن نداره. طرز درمان:
بعلت اینکه این باکتری فرم و نوعش گوناگونه و بیشترش برای کبوتر خطرناک
نیست و نوعش میتونه کبوتر بکبوتر فرق داشته باشه. استفاده از نوع دارو و
تاثیر اونهم متفاوته. یک دارو بهتر و موثر تر از داروی دیگه بیماری رو رفع
میکنه. بیشتر آنتی بیوتیک هائیکه برای سالمونلا استفاده میشه برای ایکلای
هم قابل استفاده است. بنظر
بنده آنتیبیوتیک بعد از استفاده 3 یا 4 روز باید یک بهبود نسبی در کبوتر
نشون بده. اگر علائمی از بهبود نبود و یا وضع جسمانی کبوتر وخیم تر شد باید
آنتی بیوتیک دیگر نداد و اگر در تشخیص مطمئن هستید باید نوع آنتی بیوتیک
رو عوض کنید (احتمالا’ نوع باکتری در مقابل آنتی بیوتیک استفاده شده مقاوم و
یا بی تاثیر است). داروهای موجود و موثر برای ایکولای عبارتند از:
1). آموکسی سیلین 10% بمقدار یک قاشق چایخوری در یک لیتر آب بمدت 10 تا 7 روز. 2). بیتریل 2.5% (Baytril 2.5%) بمقدار یک میل در یک لیتر آب بمدت 10 روز. داروی انروفلاکسین هم همون بیتریل هست با نام دیگر. 3).سیپرو انسانی, 1/4 قرص بمدن 10 روز. 4). پریمور بستگی به درصدش داره, روی جعبه طرز استفاده رو مینویسند. بعد
از اتمام استفاده آنتی بیوتیک حتما’ بمدت 5 تا 7 روز پروبیوتیک در آبشون
بریزید که باکتریهای خوب از دست رفته رو باز در داخل معده و روده جایگزین
کنه. چونکه بیشترین
باکتریها در جای نمناک و شرجی رشد میکنند, بهتره رطوبت توام با گرما در
گنجه حذف بشه. عموما’ این باکتری از طریق آب آلوده و یا دانه آلوده و یا
فضله محتوی باکتری مضر ایکولای به کبوتر سرایت میکنه. اگر علائم ایکلای را مشاهده کردید باید منبع پخش باکتری رو جستجو و حذف کنید.ب). بیماری پاراتایفوید
توسط باکتری بنام سالمونلا بکبوتر صدمه میزنه. باکتری سالمونلا چندین نوع
داره و بستگی بنوع و مقاومت بدنی کبوتر و سن کبوتر باعث بیماری میشه. این
بیماری از طریق فضله از کبوتر ویا پرنده وحشی و یا دانه آلوده و یا موش
بکبوتر دیگه سرایت میکنه. طرز شناسائی: بطور عموم به 4 عضو کبوتر میتونه صدمه برسونه.1). دستگاه گوارشی مثل کبد, کلیه و اعضای تناسلی و تخمدان, فضله
سبز رنگ و کمی آبکی, سریع وزن کم میکنه. زمانیکه باعضای تناسلی نر صدمه
میزنه باحتمال قوی از نطفه میافته و در ماده دیگه تخم نمیزاره و با دارو
رفع نمیشه. در جوجه ها تلف شدن بسیار بالاست ولی در کبوتر مسن احتمال زنده
موندن زیادتره و شاید یکی از اعضای اشاره شده پائین رو صدمه بزنه.
2). نوع صدمه مغزی بصورتیکه گردن کبوتر به یک طرف کج میشه و قدرت کنترل و ایستادگی رو بعضی موقعها از دست میده.
3). نوع صدمه مفصلی
بصورت ورم در بال و یا پای کبوتر نمایان میشه. بخاطر اینکه خون بمفصل پا و
یا بال کبوتر براحتی در حرکت نیست در نتیجه دارو بسیار کم تاثیر گذاره و
زمان میبره. داروی سیپرو برای ورم بیشتر موثره ولی بکبوتر حالت تهوع دست
میده که باید 2 ساعت قبل از دانه و آب بهشون داد. 4). نوع صدمه بروده و شکم
وارد میکنه, فضله سبز رنگ آبکی, وزن کم میکنه (پوک میشه), اشتها از دست
میده و سریع تلف میشه. در جوجه ها چونکه کامل سیستم دفاعی تولید نکردند
باعث مرگ میشه ولی در کبوتران مسن بیشتر یکی از صدمات و علائم بالا رو نشون
میده. طرزدرمان: بخاطر
اینکه این باکتری بنوع های مختلف پدیدار میشه یک دارو شاید برای تمام
باکتریها موثر واقع نشه. در هر حال موثرترین دارو تا بامروز به ترتیب
ارجعیت عبارتند از: آ). بیتریل 2.5% بمقدار یک میل در یک لیتر آب بمدت 10 روز. برای تک کبوتر 3 قطره دوبار در روز (12 ساعت بین دارو). انروفلاکسین هم همان بیتریل است بنام دیگر. ب). آموکسوسیلین 10% یک قاشق چایخوری در 4 لیتر آب برای 7 روز متوالی. پ). سیپرو انسانی 1/4 قرص بهر کبوتر 2 ساعت قبل از دان بمدت 10 روز. داروی سیپرو بدون نسخه دکتر در کانادا غیر قانونی است. ت). واکسن
سالمونلا که حقیر بهیچوجه بدون تشخیص کامل و 100% شناسائی نوع باکتری
تجویز نمیکنم چونکه عوارض داره و 100% بیماری رو رفع نمیکنه و دارای ماده
سمی است احتمال بروز عکس العمل منفی وجود داره.ث). یکی از بهترین و موثرترین داروها بنظر بنده در رفع ورم پا و بال کبوتر بنام دیوت
(Divet) است که محتوی آن سولفادیازینوم (Sulfadiazynum) مخلوط با تریمتوپرینیوم ( Trimethoprinium) است. بمدت 7 روز, روز اول و دوم نصف قرص و بقیه فقط یک چهارم بهر کبوتر. بعد از اتمام دادن آنتی بیوتیک همیشه بمدت 5 تا 7 روز پروبایوتیک با ویتامین و الکترولایت بکبوترانتان حتما’ بدهید. بیشتر این تقویت ها رو میشه همزمان با آب بکبوتران بدهید. در
زمان مشاهده عوارض بیماری حتما’ کبوتر مریض رو در قرنطینه تا بهبود کامل
نگهداری کنید. حتی بعد از دادن دارو و بهبود نظری احتمال اینکه کبوتر حمل
کننده بیماری شود وجود داره.
6- انواع بیماریهای ویروسی شامل پارامیکسوویروس (نیو کاسل), زگیل, هرپیس, و سیرکو. آ). پارامیکسوویروس که به نیوکاسل در ایران معروفه, متاسفانه بعضی ها بیماری سالمونلا که علائم شبیهی داره به نیوکاسل تلقین میدهند. بیماری نیوکاسل بچندین نوع در پرندگان ظاهر میشه در کبوتر بنام پارامیکسوویروس است و بیشتر مواقع عشقبازها در ایران اونرو با نیوکاسل مرغی و یا بوقلمون اشتباه میگیرند وواکسن اشتباه و حتی مضر استفاده میکنند. طرز شناسائی: تشخیص دقیق رو باید از روی فضله, بزاق دهان و خون آزمایش بشه. ولی بطور عموم کبوتر مبتلا به بیماری علائمش شامل, اسهال توام با استفراغ, کور شدن اشتها, تشنگی شدید, فلج شدن پا و بال بطوریکه قادر براه رفتن و یا بال زدن نمیشه, گردن گجی توام با لرزش سر (در بیماری پاراتایفوید که توسط باکتری سالمونلا تولید میشه گردن کجی هم یکی از عواملشه, اشتباه نشه). در کبوتران نر حتی بعد از درمان احتمال عقیم شدن و در ماده از تخم افتادن وجود داره. طرز درمان: دو نوع واکسن هست, یکی زنده که باید بعد از چند هفته تکرار بشه و یکی مرده که عموما’ هر سال یکبار تکرار میشه. کنترل بیماری توسط واکسن پارامیکسوویروس نوع 1 ( Paramyxovirus Type-1) مخفف آن (PMV-1) است و نه هر واکسن نیوکاسل. در زمان واکسینه کردن کبوتر باید کاملا’ سالم باشه و هیچگونه بیماری نداشته باشه. احتمال عوارض در استفاده واکسن هم هست و شاید بعلت استفاده غلط و یا مقاومت بدنی کبوتر تلفات هم داشته باشه. واکسن بطور کلی برای جلوگیریه و نه درمان استفاده میشه. واکسن باید در یخچال نگاهداری بشه و بعد از استفاده دور ریخته بشه.
ب). ویروس زگیل, این بیماری ویروسی باعث جوشهای سخت و پوسته ای است. نوعهای مختلف داره بعظی ها کوچک و تقریبا’ بی تاثیر و بعضی ها کشنده. طرز شناسائی: بصورت زگیل روی پلک چشم, گلو, بینی, نوک, پوست بدن کبوتر نمایان میشه. حدود 6 هفته از بروز تا قرص شدنش طول میکشه و بندرت تلفات داره و بسیار سرایتی است. طرز درمان: هم بصورت واکسن که در دو شیشه متفاوت است (خشگ و مایع) و باید در حالت یخبندان نگهداری بشه تا قبل از استفاده.درمان غیر واکسنی هم موجوده که باید روی زگیل زد (ولی زگیل دور چشم باید مواظب بود که داخل چشم نره) بنام زگیل خشگ که محتوای آن شامل اسید گالوتانیک 25% (Gallotannic Acid 25%), فریک کلوراید ( Ferric Chloride), الکل (Alcohol). داروی بسیار موثریه بدون عوارضیه. پ). ویروس هرپیس, دو نوع از این ویروس بکبوتر صدمه میزنه که تا بحال شناخته شده. بیماری از طریق آب و یا دون آلوده و فضله انجام میشه. بکبد صدمه میزنه و روده و دستکاه تنفسی و سلسله اعصاب شامل گردن, پا و بال و حتی پوست بدن کبوتر میشه. طرز شناسائی: طریقه مطمئن شناسائی توسط بزاق دهان, فضله, خون. ولی بطور کلی فضله سبز آبکی, وزن کم کردن, از دست دادن اشتها, سرفه کردن و تنگی نفس, در گلو ماده لزج مانند و تیکه های بسیار کوچک سفید رنگ, دانه نگهداشتن و استفراغ, سستی بال و پا و گردن کجی بصورت نیم دایره. بستگی به مقاومت کبوتر تلفات 24 ساعته تا چند روزه. طرز درمان: واکسن و یا درمان بخصوصی نداره ولی طبق پیشنهادات دکترهای دامپزشک داروی اسیکلویر ( Acyclovir) تا حدود زیاد موثره. طرز استفاده و طول استفاده بتجویز داروخانه.
ت). ویروس سیرکو ( Circo Virus) که بنام ایدز هم در کبوتر معروفه. این ویروس به سیستم مقاومتی بدن کبوتر لطمه میزنه و چونکه سیستم مقاومتی کبوتر رو لطمه میزنه باعث بیماریهای دیگه میشه. این بیماری بیشتر در جوجه ها تلفات بجا میزاره و کمتر در کبوتر بالای یکسال. طرز شناسائی: کبوتر مبتلا پوک میشه, زیاد حرکت نمیکنه, آب بدنش کم میشه و مهمتر از همه مایع غلیضی برنگ زرذ از بینیش خارج میشه. طرزدرمانب : خاطر اینکه این ویروس بسیستم دفاعی و یا مقاومتی کبوتر لطمه میزنه و باعث بروز بیماریهای دیگه مثل خوره ایجاد میکنه, داروی مخصوصی نمیشه تجویز کرد. بهر حال راههای جلوگیری است که در بخش آخر در مورد جلوگیری از بیماری پیشنهاد شده
بنظر بنده موثرترین و بهترین راه و روش در مبارزه با بیماریهای کبوتر "جلوگیری" از بیماری است. هم کبوتر در رفاه نسبی و سلامت زندگی میکنه, هم هزینه بمراتب کمتری عشقباز متحمل میشه و هم لزومی بحدس زدن و نگرانی در تشخیص و درمان کبوتر بحداقل میرسه. در اینمورد چند اصول اساسی پیشنهاد میشه که عشقباز اگر مایله میتونه پیروی کنه و یا حداقل در نظر بگیره. 1). گنجه طوری ساخته بشه که آفتاب گیر باشه و محفوظ از سوز و باد و بتعداد + 10% اضافی نیبندی برای کبوتران در حال استراحت. گنجه باید در طول سال چه تابستان و چه فصل سرما و باران خشک و عاری از رطوبت. رطوبت آمیخته با گرما مکان مناسب برای رشد باکتری و انگل های مضر. محفوظ از ورود پرنده های وحشی شامل گنجشگ و موش و حتی سوسک (واسطه مناسب با خوردن تخم کرم نواری رشد در بدنشان رشد و بعد پس دادن بکبوتر). گنجه باید مرتب تمیز شود و هر چند یکبار با داروهای ضد عفونی مثل پرمکترین شستشو داده شود. 2). آب, جا آبی, دانه تمیز در اختیار کبوتران قرار گیرد. باندازه نیاز گل شور مخلوط با صدف دریائی و ذغال خرد شده و ویتامین و آمینواسیدهای لازمه مخلوط با املاح بکبوتران بحد نیاز (حداقل 3 ماه یکبار) و الکترولایت داده شود. برای جلوگیری از جمع شدن باکتری در آب بمقدار یک قاشق غذاخوری سرکه طبیعی سیب در آبشان مخصوصا’ در فصل زمستان و بارندگی. استفاده از پروبایوتیک بطور معمول کمک بسیار میکنه در جلوگیری از بیماریها مخصوصا’ پاراتایفوید. استفاده سیر تازه خرد شده در آب بسیار موثر در رفع باکتریهای موظر بخاطر داشتن ماده ای بنام آلیسین که ضد باکتریست.
3). تعداد مناسب کبوتر در هر گنجه بستگی باندازه گنجه داره. بطور کل در گنجه ای باندازه 2 متر در 2 متر بارتفاع 2.5 متر حداکثر حدود 40 کبوتر و باندازه کافی نی بندی + 10% اضافه. 4). استفاده از دارو برای پیشگری بنظر بنده مناسب نیست, فقط داروی ضد انگل (کرم) که مادر تمام مصیبت هاست لازمه. بعضی عشقبازان قبل از جفت انداختن انواع و اقسام دارو بحلقوم کبوتر بی زبان وارد میکنند که بنظر بنده نه تنها نیازی نیست بلکه با از بین بردن باکتریهای خوب کبوتر رو ضعیف میکنه. بنظر بنده کبوتر رو از نظر سلامت بساز و اجازه بده کبوتر خودش با استقامت و مقاومت در مقابل بیماری بجنگه. اگر بعد از کارهای جلوگیری یک و یا چند کبوتری بر اثر اتفاق مریض شد, تنها آنها را معالجه بفرمائید در محیطی جداگانه (قرنطینه(5).آخرین و مهمترین نکته, ورود کبوتر بیگانه در جمع کبوترانتان هر چقدر هم بظاهر سالم بنظر بیآیند اکیدا’ ممنوع. بخاطر آنکه کبوتر جدید شاید نوع باکتری حمل کند که کبوتران شما بیگانه با آن باشند. اگر باید کبوتر بیگانه را قبول کنید حداقل برای چند هفته آنرا در قرنطینه زیر نظر بگیرید و داروی ضد کرم حتما’ فراموش نشود.
