همانطور که می دانیم خاورمیانه سرزمین مادری بیشتر کبوترهای جهان بوده و ریشه ی بسیاری از نژاد ها به سرزمین های ایران باستان ، هند و بین النهرین می رسد . کبوتر های پرشی نیز از این قاعده جدا نبوده اند . کبوتر های تهران و نژاد تیپلر از هند و پاکستان حرفی برای گفتن در این زمینه باقی نمی گذارند .
نژاد Tippler نژادی بسیار گسترده بوده و به هند و پاکستان و کم و بیش ایران می رسد و واژاه انگلیسی Tippler که به این کبوتران گفته می شود ، از دید کارشناسان به معنی « کبوتر معبد » یا « کبوتر شب گرد » است . این نژاد مانند بسیاری دیگر از نژاد های خاورمیانه چند صد سال پیش با سفر های مارکو پلو به اروپا برده شده و گسترش یافته . به ویژه در قرن شانزده میلادی بازرگانان نژاد های گوناگونی از کبوتر های خاورمیانه را همراه خود از راه ابریشم به اروپا برده و می فروختند .
امروزه نژاد Tippler به دسته های گوناگونی بخش شده که از جمله ی آن ها می توان به تیپلر های انگلیس ، هلند ، ایرلند ، آمریکا و شرق اروپا اشاره کرد . این دسته از کبوتر های تیپلر از دورگه گیری نژاد اصیل با کبوتر های محلی به وجود آمده .
(English Tippler همان گونه که می بینید،فرق محسوسی در ظاهر این تیپلر با تیپلرهای اصیل دیده می شود)
اما آنچه که ما امروز بررسی می کنیم نژاد اصیل Tippler است .
ویژگی های یک تیپلر اصیل :
از بارز ترین نشانه های این حیوان می توان به جثه ی عضلانی ، بال های بسیار قوی که کارایی بالایی را به هنگام پرواز به نمایش می گذارند را اشاره کرد . سینه ی یک کبوتر هندی اصیل باید پهن و عضلانی بوده تا شش ها و قلب را به خوبی حمل کند و با وجود ماهیچه های سخت و فشرده ، کبوتر اصیل همواره سبک وزن باقی می ماند . سر این نژاد اصیل حالتی ماری شکل داشته و پیشانی و کله ای پخ دارند . شمار دم ۱۲ تا و کوتاه و سبک بوده . پاهایی به رنگ قرمز تیره ، ناخن ها یی سیاه و خشن دارند . ( یک تیپلر کله دم سبز اصیل )
مگر کبوتر تیپلر اصیل از سرزمین هند و پاکستان نمی آید ؟ جواب این پرسش در آب و هوای مطلوب و همیشه خنک این کشور ها خلاصه می شود . برای مثال کبوتر هایی تیپلر اصیل میانگین پرش ۲۲ ساعت و ۵ دقیقه را دارند اما اگر در تیر ماه تهران هوا کنند بین ۱۲ تا ۱۵ ساعت می پرند . سند این نظریه مسابقه ی سال۲۰۰۰در پاکستان است . گروه برنده هفت کبوتر با میانگین ۱۱ ساعت .
( این گروه رکورد دار پرش در طول تاریخ با میانگین ۲۲ساعت و ۵ دقیقه )
اما هنر های این نژاد تنها در پرواز های طولانی نیست ؛ تیپلر اصیل دست کم دو ساعت پس از تاریکی مطلق به پرواز ادامه می دهند و خانه را در هیچ شرایطی گم نمی کنند و این پرنده را دو روز پشت سر هم بدون خوردن آب و دون می توان پرواز داد . ولی معمولا یک بار در روز آن هم شب به این کبوتر ها دون داده می شود ، آب دو ساعت پیش از هوا کردن به کبوتر ها داده می شود چون تیپلر تنها برای تشنگی به خانه بر می گردد .
رنگ در این کبوتر پرشی زیاد مورد اهمیت نیست ولی در تمام رنگ ها دیده می شود . اما رنگ های غالب مهر ، کله دم سبز ، کله سبز ، سوسکی ، سبز ، دم دار و سرخ است
(کبوتر نزد ایرانیان باستان ، نماد دوستی ها بوده)
نگهداری کبوتر در ایران پیش از تازیان ، ترکان و یونانی ها رواج داشته و هزاران سال کبوتران ایران پیام آور شادی ها و غمهای مردمان این سرزمین بوده اند .
کبوتر خانه های موجود در اصفهان ، تبریز و مراغه نشانگر گستره ی فرهنگ کبوترداری در ایران باستان است .
(کبوتر خانه ای در مرکز ایران - اصفهان)
گرچه کبوتر های ایران را در جهان به عنوان کفتر های پرشی می شناسند (high flying tumbler) اما تنوع کم نظیری بین گونه های این حیوان در ایران وجود دارد.
شهر های تهران ، کاشان ، همدان ، شیراز ، خوزستان ، اصفهان ، مشهد ، قم و تبریز از عمده شهرهای پرورش کبوتر در ایران هستند؛ که تهران اصلی ترین شهر در میان آنهاست.
شوم بختانه در سال های اخیر کبوتر داری از دید مردم نه به عنوان یک ورزش فرهنگی سالم بلکه نشانه ی بی کاری و علافی تلقی می شود. سبب این نگرش ورود افراد ناسالم به دسته عاشقان کبوتر بازیست. به امید آنکه با همت هم میهنان کفتر دوست باز هم مانند گذشته ای نه چندان دور این ورزش باستانی نشانه ی شور و احساسات انسانی کبوتربازان باشد.
دیگر مشکل بزرگ دوستداران کبوتر در ایران نبود منابع مناسب برای شناسایی نژادهای اصیل این مرز و بوم است . و همین عدم آگاهی سبب از میان رفتن پاره ای از نژادها شده و می شود . و همچنین کم لطفی برخی کبوتر دارها و تلفیق نژادهای گونان با هم سبب کم شدن شمار کبوتر های اصیل شده است.
به امید آنکه روزی نژادهای ایران مانند بقیه ی دنیا دارای استانداردهای مشخص بشود.که این با همیاری کبوتر دوستان میسر خواهد شد.(اگر شما اطلاعاتی در مورد هر نژادی از کبوتر های ایران دارید ما را بی خبر نگذارید.)
بارها دیده شده است که کبوتران نامه بر در مقابل طوفانهای سخت و بارانهای سیل آسا هلاک شده ولی حدالمقدور سعی کرده اند تا آخرین لحظات حیات از پرواز و ماموریت خویش دست برندارند.
این دسته ازحیوانات استعداد کافی برای تشخیص نکات پیچیده و مبهم داشته و بعقیده پرفسور گدمینک نوک کبوتران همان نقش را بازی می کند که دست انسان در دوران تکاملش بازی کرده است یعنی: بهمان وسیله دفاع می کند ،لمس می نماید ،با تغییرات محیط آشنا می شود و بالاخره خود را با محیط سازگار می نماید.وی اضافه می کند که یم توان خیل آسان کبوتر را آموزش داد و تربیت نمود و در نتیجه آنها رابه کارهای دقیق و مهم گمارد.او عقیده دارد که برای تربیت یک کبوتر که بتواند کارهای دقیق را انجام دهد بین 50تا80ساعت وقت لازم است.در حالیکه اگر در مقام مقایسه با اسان برآییم روشن خواهد شد که این مدت از چند سال نیز فراتر خواهد رفت.
جالب است بدانیم که نیروی دریایی ارتش آمریکا 900کبوتر تربیت شده در ناوهای خود دارد که وظیفه آنها کنترل ماشینهای الکترونیک می باشد.
طرز کار و چگونگی عملیات مذبور که پرندگان انجام می دهند خود بحثی جداگانه دارد ولی بطور خلاصه می توان گفت :چون کبوتر ذاتا حیوانی کنجکاو و دقیق است لذا برای کنترل کار و حرکت ماشینهای کوچک حیوان را در قفس مخصوصی که دارای صفححه ای جهت کنترل کار چگونگی حرکت ماشینها و بالاخره دیدن حرکات و پیچ و مهره های ماشین می باشد قرار می دهند و ماشین را براه می اندازند کبوتر با تربیت و آموزشی که در این زمینه فرا گرفته است بطور دایم چشم به این ابزارآلات دوخته و بدقیت حرکات و صدا ها را در نظر دارد بمحض اینکه صدا یا حرکت غیر عادی که حتی انسانها از درک آن عاجز هستند حس می کند روی خود را برگردانده و با نوک به سنسور هشداردهنده ای می کوبد و مسئول خویش را باخبر می سازد
