• مقدمه

بیماری کلی باسیلوز یکی از بیماریهای شایع واحدهای پرورش مرغ گوشتی بوده که بواسطه مقاومت باکتریائی واستفاده بی رویه از داروها طی سالیان متمادی بروز این بیماری را در اکثر موارد شاهدیم .

از میان 150 سروتیپ شناخته شده E.COLI , 48 درصد أنها برای جوجه های با سن 3 هفته بیماریزا می باشند, همچنین 10 تا 15 درصد از کلی فرمهای روده ای پرندگان متعلق به سروتیپ های بیماریزا هستند .

متاسفانه داروهای ضدباکتریائی موثر برکلی باسیلوز محدودند و مشاهدات کلینیکی و نتایج أزمایشگاهی نشان دهنده کاهش اثر داروهای مذکور در أنتی بیوگرام می باشد .

 

  • مقاومت باکتری در برابر عوامل شیمیائی و فیزیکی و أنتی بیوتیکها   

E.COLI در حرارت 55 درجه سانتی گراد در مدت یکساعت و در دمای 60 درجه در مدت 20 دقیقه کشته می شود . البته سویه های مقاوم در برابر حرارت نیز وجود دارند.

باکتری در مقابل مواد ضد عفونی کننده رایج و یا عوامل فیزیکی مقاومت زیادی ندارد . افزودن کلر به أب أشامیدنی , میکروارگانیسم را براحتی در أب کنترل می نماید .

 عمل خشک سازی محیط اثر سوئی بر میکروب ندارد زیرا این باکتری درگرد و غبار یافت می شود , لیکن در محیط مرطوب به مدت طولانی تری زنده می ماند .

اکثرا تعداد اندکی از میکرو ارگانیسم را می توان از بستر تازه جدا نمود , از این رو پیشنهاد می شود به منظور کاهش تعدا باکتری و نامساعد کردن محیط از نظر رشد باکتری , عمق بستر را افزایش دهند .

پس از مصرف أنتی بیوتیکها مقاومت باکتریها نسبت به أنها خیلی سریع و طی مدت چند روز اتفاق می افتدکه أنهم بواسطه وجود تعداد کمی از باکتری های مقاوم در محیط است که بطور سریع افزایش یافته و جانشین جمعیت باکتریائی حساس قبلی می شوند  .

مقاومت باکتریائی از نوع وابسته به پلاسمید , نه تنها قادر به انتقال در بین سویه های مختلف اشریشیاکلی می باشد , بلکه قادر به انتقال در بین خانواده أنتروباکتریاسه نیز هست .

 

  • عوامل افزایش دهنده مقاومت میزبان در برابر باکتری

عوامل موثر در افزایش مقاومت پرنده در مقابل عفونت با E.COLI  شامل موارد ذیل میباشند :

ایمنی فعال و غیر فعال – میکروفلور طبیعی ( با مکانیسم حذف رقابتی ) – سن ( پرندگان پیر مقاوم ترند)

تغذیه ( ویتامین های A, C, E و مصرف بالای أهن خوراکی )  - ژنتیک

از میان عوامل یاد شده احتمالا ایمنی از نقش مهم تری برخوردار است . پادتن انتقال یافته از گله های مادر ایمن , سبب مصونیت جوجه ها در 2 تا 3 هفته اول زندگی می شود . در بقیه دوران زندگی , ایمنی فعال اکتسابی ناشی از مواجهه طبیعی پرنده با عوامل عفونی , سبب تداوم ایمنی محافظت کننده می گردد

تیتر پادتن ضد باکتری غالبا تا زمانی که شرایط استرس زا حاکم نشود , پدیدار نمی گردد .

در برخورد با باکتری , ایمنی در پرندگان ماده در مقایسه با نر ها زودتر حادث می گردد .

تغذیه به عنوان عاملی تقویت کننده در برابر عفونت E.COLI  سبب افزایش مقاومت پرنده می گردد .

نوع و مقدار پروتئین و منابع تامین کننده أن در جیره بر مقاومت پرنده موثر است .

پرندگانی که جیره با منبع گیاهی مصرف نموده اند در مقابل بیماری تلفات شدیدی را متحمل می شوند .

ویتامین A سبب تقویت ایمنی و حفظ بافت پوششی و مخاطی شده و در نتیجه سدی بسیار قوی در برابر تهاجم E.COLI  ایجاد می کند .

ویتامین E  با کاهش میزان تولید پروستاگلاندین ها باعث تقویت ایمنی هومورال و عمل بیگانه خواری می گردد .

ویتامین C  سبب کاهش واکنش های استرس زاشده و مانع از بروز کلی باسیلوز شدید تنفسی می گردد

مرغ ها با مصرف جیره حاوی سولفات أهن در برابر کلی سپتی سمی مقاومت بیشتری از خود نشان میدهند ( بر عکس بوقلمون )

 

  • عوامل کاهش دهنده مقاومت میزبان در برابر باکتری

عوامل شناخته شده در کاهش مقاومت پرنده در برابر عفونت با E.COLI به طور خلاصه به شرح ذیل می باشند

الف – ویروس ها 

رئوویروسها – أدنو ویروسها – ویروس گامبورو – ویروس بیماری نیوکاسل – ویروس أنفولانزا –ویروس برونشیت عفونی – ویروس کم خونی عفونی جوجه ها – ویروس رینو تراکئیت بوقلمون  

ب – باکتری ها

مایکوپلاسما گالی سپتیکوم – مایکوپلاسما سینوویه – مایکوپلاسما مله أگریدیس –

کلستریدیوم پرفرینژنس – کلامیدیا پسی تاسی – بوردتلا أویوم

ج – انگل ها

کوکسیدیا – کریپتوسپوریدیا – هیستو موناس مله أگریدیس

د – عوامل فیزیکی – شیمیائی

سیکلوفسفامید – سموم قارچی – أهن خارجی – استرس های خفیف یا شدید

ه – عوامل محیطی

تراکم زیاد -  رطوبت بسیار زیاد – أمونیاک موجود در هوا – تهویه ناکافی – گرد و غبار – کیفیت پائین أب مصرفی – پائین و یا بالا بودن درجه حرارت

 

  • روش جمع أوری نمونه جهت تشخیص أزمایشگاهی

E.COLI پس از مرگ پرنده از دستگاه گوارش به سایر بافتها نفوذ می نماید , بنابر این همیشه میبایست از لاشه تازه ( به تازگی تلف شده ) نمونه برداری گردد و در مواقع کلی سپتی سمی ازخون داخل قلب و کبد بطور استریل نمونه برداری می شود .

مشاهده ضایعات فیبرینی و چرکی در لاشه های کالبد گشائی شده , بطور معمول نشان دهنده حالت تحت حاد کلی باسیلوز می باشد که در این مواقع باید از نواحی اطراف قلب , کیسه های هوائی و مفاصل توسط سوأپ استریل نمونه برداری کرد .

در مواقعی که برروی لاشه علائم گندیدگی مشاهده می شود , نمونه برداری از مغز استخوان ضروری می نماید .

 

  • روش شناسائی E.COLI

محیط کشت مورد استفاده جهت جداسازی میکروارگانیسم أگار خوندار یا مک کانکی می باشد که در دمای 37 درجه سانتی گراد به مدت 18 تا 24 ساعت نگهداری می گردد .

E.COLI  برروی محیط مک کانکی پرگنه هائی به قطر 1 الی 2 میلی متربرنگ صورتی تولید می کند .

در صورت پیدایش پرگنه های مشکوک به E.COLI  از روی محیط مک کانکی أگار چند پرگنه به محیط های افتراقی از قبیل محیط سه قندی أهن دار ( TSI Agar  , Iron  Agar , Triple Sugar  ) و SIM  منتقل میشود . E.COLI  در محیط TSI  سبب زرد شدن سطح شیبدارو عمق محیط شده , ولی تولید H2S  نمیکند و در محیط SIM  این باکتری اندول مثبت بوده , اما از نظر حرکت متفاوت است .

پس از جدا سازی و تائید باکتری در صورت لزوم , أزمایش تعیین حساسیت باکتری نسبت به أنتی بیوتیکها انجام می شود .

در أزمایش مربوطه که DISC METHOD  خوانده می شود کاغذ های صافی مدور را با داروهای مختلف و غلظت های مناسب أغشته می نمایند و سپس این دیسک ها را در سطح بوات أگارداری که قبلا با باکتری مورد أزمایش پوشیده شده است قرار می دهند و پس از قرار دادن بوات در گرمخانه به مدت 24 ساعت,  وجود منطقه ممانعت از تکثیررا بررسی می نمایند و باکتری هائی که تا لبه دیسک تکثیر مییابند را به عنوان مقاوم گزارش می نمایند .

باکتری حساس به باکتری ای گفته می شود که عفونت ایجاد شده توسط أن به داروی ضد میکروبی به طور مناسب پاسخ دهد .

باکتری مقاوم به أن دسته از باکتری ها اطلاق می شود که توسط غلظت های درمانی داروی ضد باکتری به طور کامل از میان نرود .

باکتری هائی که از نظر مقاومت در گروه متوسط قرار می گیرند أنهائی هستند که فقط نسبت به غلظت های معمول و بالای دارو پاسخ مناسب نشان می دهند .

 

تحقیق : دکتر محمد موذن