نوعی انگل خارجی است که به پر ها پیاز چه پرها وزیرپوست و پوست پا حمله می کند واز خون وپر پرندگان تغذیه می کند جرب علاوه بر کبوتر به سایر پرندگان نیز حمله می مند
*عامل بیماریزا:
همه انواع جرب ها شبیح هم هستند ودر انها اندام های حسی ودهانی به خوبی نمایان است جرب ماده از جرب نر بزرگتر است بعد از تخم گذاری ماده لارو ها بیرون امده ولی دستگاه تناسلی ندارند وپس از 2تا3بار پوست اندازی به بلوغ می رسند
انواع جرب الوده کننده کبوتران عبارتند از:
1-جرب قرمز(درمانیسوس گالینه)
طول ان 6تا7میلی متر وعرض ان 3تا4میلی مترو ضخامت ان 4میلی متر است این گونه جرب روزها در لانه کبوتر مخفی می شود وشب به کبوتر ها حمله می کند وخونشان را می مکد جرب ماده 300تا400تخم می گذارد لاروها 2روز بعد در دمای مناسب بیرون می ایند و پس از 1هفته به بلوغ می رسند تمام این مراحل دور از بدن کبوتر انجام می شود وچنانچه هوا خوب نباشد مانند( زمستان )ممکن است این مراحل 3ماه طول بکشد
2-جرب پرها:
طول ان 2تا6میلی متر وعرض ان 1تا3میلی متر است وتمامی مراحل زندگی خود را روی بدن کبوتر می گذراند (انگل دایمی)در پرهای زیر بال ودم زندگی می کند ودر الودگی شدید باعث ریختن پرهای اطراف دم وپشت گردن واطراف بالها وپشت کبوتر می گردد شش نوع مختلف از انواع جرب پرها وجود دارد که در اینجا شایع ترین انها را معرفی می کنیم
3-جرب بلدرچین:
معمولا انگل بلدرچین است وروی بالها ودم ان زندگی می کند طول ان 7تا8میلی متر وعرض ان 15میلی متر است عامل جرب قبل از تولک رفتن کبوتر ساقه پرها را رها کرده و به سراغ ریشه انها می رود
4-جرب پا:
عامل ان جرب کنمیدوکوپتسموتانس است که طول جرب نر 2میلی متر وعرض ان 15میلی متر است جرب ماده 2برابر جرب نر حجم دارد که پاهای کوتاه ودهان مکنده دارد وبر روی پای کبوتر که بدون پر است زندگی می کند که ازپوست عبور کرده وبه بافت زیر جلدی حمله می کند ودر ان تونلی ایجاد می کند جرب ماده لارو های خود را درانتهای تونل به دنیا می اورد لارو ها درشکم مادر از تخم بیرون می ایند ومدت زمان به تبدیل به جرب بالغ 20تا 26روز است
5-جرب کیسه های هوایی:
این جرب در کیسه های هوایی زندگی می کند واز انجا به کلیه وکبد نفوذ می کند که طول ان 5تا6میلی متر وعرض ان4میلی متر است
6-جرب بدن:
این جرب شبیه جرب پا است ونام ان کنمیدوکوپتس است ور بر روی پوست شکم گردن وپاها زندگی می کند لارو ان 3بار پوست اندازی می کند تا بالغ شود و دوره زندگی انها3هفته است
*راهای انتقال:
به جز جرب قرمز که روزها میزبان را رها می کند وبه درزها پناه می برد انتقال بیماری از طریق وسایل الوده داخل لانه صورت می گیرد و به طور کلی بیماری از طریق تماس با کبوتر الوده صورت می گیرد
**نشانه های درمانگاهی :
1-چون جرب خون کبوتر را می مکد جوجه های مبتلا کم خون شده دچار کاهش رشد وبی تابی وعدم فعالیت می گردند
2- رنگ غشای مخاطی به زدری می گراید
3-در جرب پر جرب ماده از عصاره وترشحات پیازچه های پرها تغذیه می کند در حالی که در باقی مراحل زندگی از محتویات پرها تغذیه می کند در الودگی های شدید پرکبوتر مبتلا می شکند
4-جرب بلدرچین تاثیر کمتری بر پرها دارد وبیشتر به ساقه پرها حمله می کند ودر هنگام تولک رفتن کبوتر پرها را رها می کند ودر رویش مجدد به سراغ انها باز می گرددو بر رشد پرها تاثیر می گذارد
5-عامل جرب پا از بافت ها وترشحات بدن تغذیه می کند وبر اثر ان بافت ملتحب می گردد واسیب می بیند وضخامت ان افزایش یافته که زیر پوست ماده خاکستری رنگ عفونی تشکیل می گردد این الودگی در حرکت پرنده موثر است
6-جرب کیسه های هوی را به سختی ودر هنگام معاینه کیسه های هوای به شکل دانه های شنی درخشان می توان دید این انگل باعث دشواری تنفس بی اشتهای ودر نتیجه کاهش وزن وضعف پرنده می گردد در صورت الودگی های شدید نشانه های تنفسی از جمله عطسه دیده می شود
7-در جرب بدن جرب از پوست تغذیه کرده وباعث تخریب پوست ریختن پرها وضعف عمومی می گردد
***تشخیص:
بیماری را می توان با ازمایش میکروسکوپی نمونه ای از بافت های پاویا پرها تشخیص داد جرب قرمز را می توان درلانه اش با چشم غیر مسلح دید ویا به صورت دانه های قرمز در شب روی بدن پرنده دید
****تشخیص تفریقی : باید بانمونه شکستگی پر ها وکنده شدن انها توسط دست اشتباه گرفته نشود
*****درمان:
1-جرب قرمز
باید لانه را خوب تمیز کرد ودرزها وشکافها را با یکی از سموم یاد شده در بخش مبارزه با کنه ها سم پاشی کرد
2- گونه های دیگر
باید اقدام به سم پاشی بخش های مختلف بدن کبوتر از جمله زیر بال ها نمود برای این کار باید از سم کاربایل 0/1همراه با مالا تیون0/01استفاد کرد وبعد از10روز تکرار شود
3-جرب پا:
باید پا های کبوتر را با اب وصابون وبرس تمیز کرد ودر روغن معدنی حاوی لیندان0/00/5گذاشت
4-جرب کیسه های هوایی:
میتوان از داروی ایورمکتین 0/01استفاده کرد میزان مصرف 1میلی لیتر در هر 100میلی لیتر اب است و باید پنبه ای را به ان اغشته کرده وبر کف پا هفته ای یک بار و به مدت 3هفته تکرار کرد (می توان پشت گردن هر کبوتر یک قطره کوچک چکاند) اما فقط 1بار که دارو جذب شده به جرب رسیده و ان را از بین می برد (در هنگام مصرف باید دستکش دست کرد زیرا این دارو برای انسان سمی است )
*****پیشگیری :
باید جهت پیش گیری هر 4هفته 1بار با سموم فوق الذکر اقدام به سم پاشی لانه نمود