بیماریهای کبوتر
نکات کاربردی مهم ومختصرتجربی وعملی
-تهیه چند نوع دارو جهت نگهداری واستفاده معمول(دم دستی) توصیه می شود که همیشه در یخچال داشته باشیم:
۱-لینکو پک جهت سرماخوردگی وعفونتهای چشمی :تزریق ۳واحد در سینه جهت پرنده بالغ
۲-انروفان تزریقی(۳واحد در سینه جهت پرنده بالغ ) وانروکین خوراکی جهت پیشگیری ودرمان عفونتهای ریوی وتنفسی(۳واحد در دهان جهت پرنده بالغ )
۳-قرص مترونیدازول انسانی ویا پودر لوامیزول جهت مبارزه با انگل های داخلی.
۴-کپسول سولفادی می دین جهت عفونت وپنیرک و ناراحتی های دستگاه گوارش(آب خورک)
نیوکاسل:
بقیه مطالب در ادامه مطلب
نیوکاسل: طبقه بندی عامل این بیماری :خانواده ویروس 
aramyxo Viridae,Genus Rubula Virus اشاعه :• ارتباط مستقیم با ترشحات و بخصوص مدفوع پرندگان درگیر با بیماری .• غذای آلوده .• آب آلوده .• وسایل آلوده .• محیط و محوطه آلوده .• لباسهای آلوده افراد مرتبط با پرندگان .• و…… منابع ویروس :• ترشحات چرکین از دستگاه تنفسی .• مدفوع آلوده .• تمامی قسمتهای لاشه پرنده بیمار .ویروس این بیماری در خلال دوران بیماری و در دوره ایی محدود و در طول دوران نقاهت میتواند پخش شود .همچنین برخی از پرندگان قادر هستند که ویروس نیوکاسل را برای مدت یکسال با خود حمل کرده و در محیط پخش کنند .نحوه بروز بیماری :بیماری نیوکاسل در بسیاری از کشورهای جهان ، بومی و خاص همان مناطق میباشد . برخی از کشورهای اروپایی نیز برای سالهای دراز عاری از این بیماری کشنده و ویروس هولناک بودند .دوره بروز این بیماری با توجه به نوع آن بین چهار تا شش روز میباشد .پیشگیری و کنترل :باید توجه کرد که این بیماری متاسفانه هیچگونه درمانی ندارد .اقدامات بهداشتی :• جداسازی مطلق و شدید در هنگام بروز این بیماری( Isolation ) .• نابودی تمامی پرندگان مبتلا و همچنین پرندگانی که در معرض ارتباط مستقیم با این بیماری قرار داشته اند .• ضدعفونی کامل و دقیق محوطه های درگیر و غیر درگیر .• انهدام درس و صحیح لاشه ها .• کنترل میزان آفتها در گله .• پرهیز و اجتناب از تماس با پرندگانی که وضعیت سلامتی مشخصی ندارند .• کنترل میزان رفت و آمد افراد .• بهتر است که تمامی طیور موجود در فارم همسن باشند . اقدامات درمانی :واکسیناسیون با واکسنهای امولوسیون روغنی و همچنین واکسنهای زنده میتواند بصورت چشمگیری سبب کاهش تلفات در گله های طیور بشود .واکسن B1 زنده و لاتوسا بایستی در آب آشامیدنی محلول شود و یا بصورت اسپری دانه درشت استفاده شود . این واکسنها را گاهی نیز در داخل بینی استفاده می کنند .جوجه های سالم بایستی هرچه زودتر بین روزهای یکم تا چهارم زندگی واکسینه بشوند ، ولی تاخیر در واکسیناسیون اثرات واکسن را در هفته های دوم یا سوم کاهش می دهد .برخی از عفونتها مانند مایکوپلاسما ممکن است واکنش واکسن را شدیدتر کند . در این موارد میتوان از واکسنهای با ویروس کشته شده استفاده کرد .
درمان سنتی بیماری کله گیجا(سر کجی کفتر) خیلی وقت ها بیماری کله گیجه با نیوکاسل اشتباه گرفته می شود . وقتی شما یک کفتر را در جایی کوچک میگذارید و او به جای کوچک عادت ندارد کله گیجا میگیرد که برای خودم چندین بار این دلیل اثبات شده است بعضی ها هم میگویند بیماری نیو کاسل است(که من در قسمته زیر برای اون کفترایی که در جایی کوچک بوده اند راه حل را نوشته ام) البته بر اثر ضربه به سر نیز این اتفاق می افتد مثلا وقتی شما میخواهید یک کبوتر را از روی بام با طور صید(شکار)کنید که احتمال ضربه خوردن به سر زیاد است.احتمال دچار شدن به کله گیجا بسیار است.مخصوصا که اگر کبوتر جوجه باشد و برای بار اول به این شکل ناگهانی و سریع صید میشود(بر اثر ضربه ناگهانی) ۱٫شما باید هر موقع این بیماری را مشاهده کردید بلافاصله کفتر مریض خود را از سایرین جدا کنید(چون اگر کبوتران دیگر اورا بزنند مریضی آن بیشتر میشود) ۲. در ۴ روز اول بیماری فقط به آن نخود بدهید و در آخر کمی سیر(نخود ها را قبل از وارد کردن در ظرف آب به خوبی بشویید).نخود ها را در درون ظرف آبی قرار داده و وقتی ملایم شد دهن او را باز کنید و یکذره یکذره وارد دهنش کنید(مواظب باشید خفه اش نکنید یکذره یکذره)کمی سیر نیز در آخر بدهید.بعد از دادن نخودها آب نیز بدهید(بهتر است از همان آبی که نخود ها درون آن بوده اند استفاده کنید).مقدار غذا دادن شما بستگی به(شکم)کبوتر شما دارد. همیشه سعی کنید غذای آن (بعد از ۴ روز اول بیماری)به طوری باشد که نصفی از شکمش را با دانه های متنوع و بقیه با نخود و در آخر با کمی سیر پر شود . ۳.سعی کنید از دانه های مقوی استفاده کنید. نکته:اگر زیاد گندم بدهید ممکن است به بیماری اسهال دچار شود و در نتیجه ضعیفتر شود در کنار گندم از دانه های مقوی همچون شاه دانه.ماش.ملک(گاودانه)استفاده کنید.(این دانه ها نیز به همانند نخود ملایم باشند بهتر است).(چرا سیستم غدایی متنوعی داشته باشد؟برای بدست آوردن انرژی بسیار و مقابله با بیماری) ۴.مقدار دادن سیر:در هر وعده غذایی یک دانه سیر را به چهار قسمت تقسیم کنید(اگر دانه سیر کوچک باشد نصف آن دانه را در هر وعده بدهید)دادن یک چهارم در هر وعده کفایت میکند.(چرا سیر؟ چون سیر همواره دارای خواص بسیار زیادی است.مخصوصا برای مقابله و جلوگیری با بعضی از بیماری ها.ضد میکروب است ) زمان غذا دادن:سعی کنید بیشتر در ۳ وعده صبح و ظهر و غروب بدهید. ۵.باید همیشه شکمش سیر باشد.ضمنا اگر غذا و سیر را بیش از اندازه به کبوتر خود بدهید امکان بالا آوردن کبوتر زیاد است. ۶.چگونه وارد کردن نخود و سیر:شما میتوانید ۱. دهان کبوتر را باز کنید و سرش را رو به بالا بگیرید و بعد تکها های کوچک سیر و نخود را در درون دهانش بی اندازید.۲. میتوانید از گوشه دهان کبوتر(زیر دماق)از لبه دهان غذا را وارد دهنش کنید و مطمئن شوید که غذا بر روی زبانش باشد تا بتواند قورتش دهد ۷.آن را در یک جای بزرگ بگذارید تا بتواند برای خود قدم بزند. ۸.بیشتر در جلو آفتاب کبوتر را قرار دهید.(اگر آفتاب در ظهر بسیار سوزان است.مدت زمان کمتری کبوتر را در هنگام ظهر در جلو آفتاب قرار دهید.معمولا روزی ۴ ساعت خوب است) .وقتی که کبوتر به مدت طولانی در جلو آفتاب بوده باشد نباید آنرا به جای سردی ببرید چون احتمال گرفتگی بدن به خصوص کتفها بالا میرود ۹.وقتی که دیدید که دیگر کله اش به کجی نمیزند(که برای تشخیص این کار باید با تجربه باشید) بعد از ۲ هفته اش میتوانید قاطی کفترهایتان بگذارید البته در ابتدای شروع بیماری اگر پرها و دم کبوتر و نیز پرهای دور گردن کبوتر را بکشید چون جریان خون در این مواضع بیشتر می شود به زودتر خوب شدن کبوتر کمک می کند . همچنین برخی باتیغ یک شکاف کم عمق روی سر پرنده ایجاد می کنند ( حجامت سر ) و یا یک شیء داغ بر روی سر پر نده می گذارند . این موارد به بهبود کبوتر کمک می کند ولی پرنده را کچل می کند . بعد از چند روز خوب میشود؟ بستگی به مدت زمان دارد اگر شما زود اقدام کنید بهتر است و معمولا بعد از ۱ یا ۲ ماه خوب میشود(برای احتیاط بیشتر بعد از ۱ ماه که مرتبا به او رسیدگی کردید او را در یک جای بزرگ بگذارید چون دیده شده که بعضی از دوستان فکر کردند که دیگر خوب شده و قاطی کفترهای دیگرشان و یا جایی کوچک گذاشته اند و متاسفانه دوباره کفتر این بیماری را گرفته)شما بعد از ۲ الی ۳ ماه با خاطری جمع آن را در داخل تور خود بگذارید(البته باز هم بستگی به رسیدگی شما به کفترتان دارد) توجه:اگر کله گیجا کفتر کم باشد بعد از یک ماه و نیم و اگر شدتش متوسط باشد بعد از ۳ ماه خوب میشود(اگر تمامه نکات بالا را رعایت کنید ثمره حاصل دسترنج خود را خواهید دید) و اگر هم کله گیجا کفتر خیلی بود بهترین کمک به کفتر خلاص کردن او از این زندگی رنجبارش میباشد که شما با این کار بهترین لطف را در حق او انجام داده اید من خودم چندین بار با این بیماری مواجه و آن را درمان کرده ام(فقط نکات بالا را رعایت کنید)
بیماری آسم:علائم: این بیماری تمامی علایم بیماری سرماخوردگی را دارد به اضافه تنفس سخت با دهان باز .گاهی نیز تنفس پرنده همراه با صدا می باشد.درمان: دو قطره ید خوراکی را در ۲۸ گرم آب نوشیدنی حل کرده و روزی سه مرتبه از آن به پرنده داده شود. جای پرنده باید گرم باشد. میتوان کمی بخار اکالیپتوس نیز در محل اتاق پرنده استفاده نمود اما این بخار نباید زیاد باشد زیرا موجب خفگی پرنده خواهد شد. این درمان باید تا بهبودی کامل پرنده ادامه یابد . با افزایش آثار بهبودی باید درمان نیز با فاصله انجام شود. تغذیه پرنده نیز باید مقوی باشد.
عفونت استرپتوکوکی ( streptococcus infections ) عامل آن باکتری استرپتوکوکوس می باشد و در همه جا حتی گرد و غبار موجود در هوا نیز وجود دارد و معمولا در مواقعی که عفونتهای ویروسی و یا سایر بیماری ها پرنده را ضعیف کند بعنوان یک میکروب فرصت طلب موجب بیماری میگردد . اکثرا در طول دوران جنینی و یا ده روز اول پس از خروج جوجه از تخم موجب تلفات می گردد. به ندرت نیز در پرندگان مسن تر ایجاد بیماری می کند در بین پرندگان و پستانداران مشترک می باشد ولی به طور کلی در پرندگان اهمیت کمتری دارد . علائم بیماری متفاوت بوده و عوارض مختلفی ایجاد می کند . مثل آبسه های پوستی – زخمهای چرکی – آندوکاردیت وجتاتیو بر روی دریچه های قلب – تورم مفاصل – لنگش و بالاخره آبسه کف پایی . گاهی میکروب وارد خون شده و در طی یک یا دو روز موجب مرگ سریع همراه با عوارضی همچون افزایش تعداد تنفس در ساعات پایانی عمر پرنده – پف کردن – اسهال و بستن چشم ها می شود . در کبوتر ممکن است تلفات خیلی زیاد باشد . بعضی وقت ها پرنده دچار عوارض عصبی و افزایش تحرک می شود و به نظر هیجان زده می آید , به طوری که خودش را به اطراف زده و در اثر جراحات بوجود آمده و یا ضربه و خونریزی داخلی تلف می گردد .
لیستریوز( listeriosis ) این بیماری دراثر باکتریی بنام لیستریامونوسیتوژنز بوجود آمده و در بسیاری از انواع پرندگان و پستانداران ایجاد عوارض می کند . ولی در بین پرندگان , کبوتر نسبت به این بیماری حساس تر است . انسان نیز نسبت به این باکتری حساس بوده و گاهی دچار مننژیت می شود . معمولا باکتری از راه دهان وارد بدن شده و بیماریزا می گردد . خوشبختانه نسبت به انواع ضدعفونی کننده های رایج حساس می باشد و به سرعت از بین می رود . این بیماری در شکل حاد موجب تلف شدن پرنده ظرف مدت یک تا دو روز می شود . در مواقعی که دوره بیماری طولانی تر می شود , عوارض عصبی مانند لرزش و پیچش گردن و فلجی نیز بروز می کند .
بیماری اریزیپلاس ( erysiplas ) این بیماری در اثر باکتریی به نام اریزیپاوتریکس ایجاد می شود .خوک و بوقلمون حساس ترین حیوانات نسبت به این باکتری می باشند ولی در کبوتر نیز این بیماری مشاهده می شود . در انسان نیز گاهی این باکتری در اثر ورود از راه زخم های پوستی موجب واکنشهای موضعی می شود . جوندگانی مثل موش یا حشرات گزنده نیز می توانند عامل بیماری را منتقل کنند . معمولا باکتری به طور آزاد در خاک مرطوب و یا آب های راکد کم عمق وجود داشته ئ تکثیر پیدا می کند . در مجموع این بیماری برای کبوتر خطر جدی ندارد و راه انتقال آن از طریق دهان است . معمولا علائم بیماری شامل بی اشتهایی – کز کردن – ضعف و اسهال سبز متمایل به زرد می باشد که خیلی سریع منتهی به مرگ می شود .
بیماری های مایکوپلاسمایی ( mycoplasmosis ) عامل آن مایکوپلاسما می باشد که از نظر طبقه بندی پست تر از باکتری ها قرار می گیرد و فاقد دیواره سلولی بوده ولی در روی برخی از محیط های کشت آزمایشگاهی رشد می کند . در مقابل ضدعفونی کننده ها ی مختلف و خشکی محیط بسیار حساس بوده و ظرف چند ساعت در محیط خارج از بدن موجود زنده از بین می رود . بدین خاطر برای انتقال این بیماری نیاز به تماس نزدیک بین پرنده آلوده با پرنده حساس می باشد . این میکروب از طریق تخم نیز منتقل شده و در بین آنها ایجاد مرگ و میر می کند . معمولا برای بیماریزا شدن نیاز به عوامل مستعد کننده ای مثل سایر ویروس ها و باکتری ها دارد . علائم بیماری شامل مشکلات تنفسی – خرخر کردن – آبریزش از چشم و بینی تورم مزمن ملتحمه چشم و سینوس تحت چشمی و مفاصل می باشد .در جوجه ها نیز موجب افزایش مرگ و میر می گردد .
بیماری درد چشم:این بیماری مسری می باشد و باید پرنده بیمار را از سایر پرندگان جدا کرد. چشم درد میتواند به علت سرماخوردگی و یا تماس چشم پرنده با چوب نشیمن کثیف یا چیزهای آلوده و یا به علت یک بی نظمی داخلی و وجود عفونت در خود چشم بوجود آمده باشد و نباید نسبت به آن بی اعتنا بود.علایم: جراحات پلک ها ، خارج شدن مایع و قی از چشمها ، پلک های بهم چسبیده.علل بیماری: جریان هوا ، اتاق پر دود ، میکروبمداوای بیماری: استفاده از قطره های شستشو دهنده چشم مانند : آب بور ، محلول بابونه و پمادهای آنتی بیوتیکروش دیگر اینکه چشم پرنده را با استید بوریکی که برای چشم انسان تهیه کرده اند بشویید سپس محلول ۱۰% آرژیرول به داخل چشم بریزید این محلول باید تازه و مطمئن باشد . میتوان به جای آن نیز یک قطره روغن کرچک به چشم پرنده بریزید که جانشین خوبی برای آرژیرول می باشد.روش دیگر : ابتدا چشم کبوتر را با یک قطعه پنبه استریل آغشته به اسید بوریک شست و شو داده سپس روغن پنسیلین مخصوص چشم را به چشم پرنده بمالید. این کار چند روز باید ادامه یابد. عفونت روده:علایم : پاشیده شدن فضله به بیرون در حالیکه به رنگ سبز می باشد .مداوای بیماری: گرما ی محیط نگهداری پرنده بیمار بین ۳۰ تا ۳۲ درجه باشد. تاباندن نور مادون قرمز ، استفاده از چای معمولی ، ذغال پرنده . در صورت وجود زخم های ویروسی ، استفاده از انتی بیوتیک ها یا سولفونامید مؤثر است.
اسهال:علایم: فضله آبکی ، کثیف بودن اطراف مخرج ، کم اشتهایی و بی تفاوتی نسبت به محیط اطراف.علل بیماری: ترس و هیجان ، جریانات متغییر هوا ، تغییرات شدید دما ، خوراک فاسد.همچنین مصرف غذاهای مانده و کثیف توسط پرنده می باشد مانند دانه های کپک زده و مانده. آب کثیف و سبزیهای ترشیده یا مرطوب.بیماری کوکسیدین: علایم بیماری: سستی ، کم اشتهایی ، اسهال علل بیماری : این بیماری ویروسی می باشد. قدرت تکثیر این ویروس در تابستهای گرم و مرطوب در محل نگهداری پرنده که نظافت در آن رعایت نشود ، زیاد است. وجود این ویروس را با آزمایش فضله پرنده میتوان دریافت.مداوای بیماری: اضافه کردن سولفونامید یا فوراسولیدون به آب آشامیدنی پرنده بیمار.گرفتگی مجرای تخم گذاری پرنده:علایم: کبوتر ماده با پرهای پف کرده بی تحرک می ماند و معمولا پس از چند ساعت تلف خواهد شد.علل : احتمالا پرنده قادر به دفع تخم آماده از مخرج نمی باشد. ماده های جوان اغلب دچار این ناراحتی می شوند. در بعضی مواقع نیز پوسته تخم تشکسل نشده و موجب این عارضه می شود.مداوای بیماری: مالیدن یک قطره خوراکی مایع در داخل و اطراف مخرج و گرم نگهداشتن پرنده. ماساژ نرم و با احتیاط اطراف مخرج. توجه: هیچگاه نباید پوسته تخم را به طرف داخل بدن پرنده فشار داد.
عفونت استافیلوکوکی ( staphylococcus infection ) مهمترین گونه بیماریزای این باکتری استافیلوکوکوس اورئوس می باشد. باکتری های موجود در این خانواده درهمه جا از جمله گرد و غبار موجود در هوا پراکنده هستند . اکثر پرندگان سالم نیز در سطح پوست یا مخاط دستگاه تنفس یا گوارش یافت می شود و بعنوان یک باکتری عفونت زای فرصت طلب مطرح می باشد که در شرایط مستعد بیماریزا می گردد . جراهات پوستی و استرسهای طولانی از عمده ترین عللی است که باکتری را بیماری زا می کند . این میکروب نسبت به خشکی محیط مفاوم بوده و بدین ترتیب مدتها می تواند خارج از بدن موجود زنده بطور فعال باقی بماند . معمولا بیماری بطور انفرادی بروز کرده و بندرت همه گیر می شود . بسته به شرایط مختلف علائم بیماری بسیار متفاوت می باشد یکی از بزرگترین مشکلاتی که این میکروب ایجاد می کند افزایش تلفات جوجه ها در هنگام خروج از تخم و یا چند روز بعد از آن می باشد که معمولا در اثر عدم پاکیزگی لانه ها و یا استفاده نا صحیح و بی رویه آنتی بیوتیکهای مختلف در کبوتر ماده ( بعنوان پیشگیری کننده از بیماری های مختلف ) رخ می دهد . در این حالت عدم جذب کیسه زرده و یا تورم ناحیه ناف دیده خواهد شد .حالت دیگر ناشی از ورود باکتری به خون می باشد که موجب خمودگی – بی اشتهایی – ژولیدگی پرها و پف کردن و در نهایت مرگ می شود .گاهی افتادن بند های انگشتان پا و یا ناخن آنها بعلت عفونت به این باکتری می باشد . برخی مواقع عوارض عصبی از جمله لرز – برگشتن سر به طرف عقب و تشنج نیز قبل از مرگ دیده می شود . در حالاتی که عفونت از طریق خون و یا زخم پوستی به مفاصل برسد مومجب تورم و تجمع چرک فیبرینی در آنها شده و در مراحل پیش رفته موجب عفونت استخوان ها نیز می گردد . مواقعی که عوامل مستعد کننده و یا زخمهای پوستی حضور داشتته باشند این باکتری موجب تورم جلد همراه با چرک می شود و در ناحیه کف پا ایجاد آبسه کرده و سبب پادرد و لنگش می گردد . یبوست:علایم : در این بیماری پرنده با پرهای پف کرده به گونه ای بی تفاوت در قفس می نشیند و سعی در دفع فضله می کند بدون آن که نتیجه ای بگیرد. پرنده رفتاری شبیه به بیماری گرفتگی مجرای تخم گذاری از خود نشان می دهد. از دیگر علائم میتوان به کمی اشتها ، سستی و بیحالی و دفع فضولات با زحمت زیاد همراه با تکان دادن خود و وجود رنگ سیاه در فضولات پرنده و خشک بودن آن اشاره کرد.علل بیماری: مصرف خوراک مانده و تغذیه از اشیاء غیر مجازمداوای بیماری : مالیدن روغن خوراکی مایع به مخرج پرنده . چکاندن یک قطره روغن کرچک یا روغن پارافین مایع در منقار پرنده .
بیماری تورم عفونی پیش معده ( infections proventriculitis ) این بیماری در اثر باکتری درشتی به نام مگا باکتر که به خانواده لاکتو باسیلاسه تعلق دارد بوجود می آید و در کبوتر – فینچ – مرغ عشق و برخی طوطی های کوچک دیده شده است . بیشتر مواقع این باکتری در طول دوران تولید مثل و پرورش جوجه ها مسئله ساز می شود ولی تقریبا همیشه با یک عامل مستعد کننده مثل تراکم زیاد یا سوء تغذیه همراه است . تنها نشانه بیماری از دست دادن تدریجی و بسیار آهسته وزن بدن است بطوری که طی مدت دوازده تا هجده ماه پرنده را از پا در می آورد عامل بیماری از طریق فضولات در محیط پخش می شود و از راه خوراکی سایرپرنده ها را مبتلا می کند . در کالبد گشایی زخم یا تورم پیش معده در ناحیه اتصال آن با سنگدان قابل مشاهده است که می تواند همراه یا بدون خونریزی باشد . تنفس صدا دار:این بیماری به دو علت بوجود می آید: ۱- تغییرات شدید و ناگهانی دما ۲- تغذیه از دانه های کثیف و آلوده به گرد و فضولات خود یا کبوتر های دیگر.علامت این بیماری تنفس با صدا و با منقار نیمه باز است . در عین حال نفس بریده بریده می باشد.درمان: استفاده از شربتهای سینه و داروهای ضد سرفه و مخلوط کردن یک قاشق چایخوری الکل طبی رقیق با دو قطره گلیسیرین در آب آشامیدنی پرنده .و یا حل کردن یک قرص قابل حل ۵۰ میلیگرمی ترامایسین در یک فنجان آب و ریختن آن در جای آب پرنده است. این محلول برای برونشیت ، سرما خوردگی و اسهال پرنده نیز مفید است.
عفونت با باکتری ای کولای ( e.coli infection ) عامل این بیماری اشرشیاکولای است و بین بسیاری از گونه های پرندگان مشترک بوده و باعث بیماری میشود . برخی از انواع آن قدرت بیماریزایی شدیدی دارند و سایر انواع آن در تحت شرایط خاص مانند همراه شدن با شایر بیماریهای ویروسی و باکتریایی و یا شرایط بد نگهداری همراه با استرس های زیاد بیماریزا می گردند .علائم بیماری بسته به حاد بودن و یا تحت حاد بودن بیماری متفاوت است . در صورتی که باکتری وارد خون شود , موجب کز کردن پرنده و مرگ سریع او می گردد ولی اگر باکتری در اندامهای مختلف جایگزین شود موجب عوارض متفاوتی می گردد . گاهی اوقات وارد دستگاه تنفس شده و عوارض تنفسی می دهد که معمولا ناشی از تهویه بد محل نگهداری پرنده و گرد و خاک زیاد می باشد اگر در مفاصل موضعی شود تورم مفصل و پادرد ایجاد می کند . در صورتی که وارد مجرای تخم شود موجب چسبندگی تخم و عفونت مجرا و نهایت مرگ می شود در دستگاه گوارش اسهال ایجاد می کند . در جوجه ها یا موجب تلفات قبل از خروج تخم می شود و یا جوجه به دنیا آمده ضعیف و کوچک بوده , دچار اسهال شده و بزودی تلف می گردد . سرماخوردگی:علایم: پف کردن ، لرز ، عطسه ، نفسهای تند و گاهی نیز یک قطعه سفید و شفاف از بینی پرنده سرازیر می شود. این بیماری در بعضی از کبوترها با اسهال سفید نیز همراه است. این بیماری را نباید با آسم اشتباه کرد.درمان : استفاده از غذاهای مقوی ، جلوگیری از کوران و تغییرات دما در محل نگهداری کبوتر بیمار.یک قاشق مربا خوری از سولفات دومنیزی در نیم لیتر آب حل کرده و بجای آب تا مدت ۲۴ ساعت به کبوتر بدهید.یک قاشق چایخوری روغن اکالیپتوس در یک فنجان آب جوش ریخته در جلوی سوراخ قفس نگهدارید بطوری که پرنده از بخار متصاعد شده استنشاق نماید ولی این کار نباید زیاد باشد زیرا ممکن است موجب خفگی پرنده شود. پس از ۲۴ ساعت آب اشامیدنی مسهل دار پرنده را بردارید و بجای آن آب آشامیدنی که در آن یک قرص ۵۰ میلیگرمی ترامایسین حل شده ، بگذارید.
غده یا ورم جلدی(طعمه) :ورم زیر جلدی در کبوتر به علت مسدود شدن یکی از روزنه های ترشحات طبیعی بدن اتفاق می افتد. این روزنه ها که کارشان بیرون دادن بعضی از ترشحات طبیعی و داخلی بدن پرنده است گاهی بسته شده و ترشحات راهی به بیرون نخواهند یافت در نتیجه در زیر پوست پرنده جمع شده و بتدریج تراکم این ماده زیاد شده و تشکیل توموری را در بدن کبوتر میدهد.درمان: همین که تومور کاملا رشد کرده و بزرگ شد و پوست روی آن کشیده و نازک گردید موقع آن رسیده که آنرا از زیر پوست درآورند. پوست نازک شده را با یک تیغ تیز و استریل شده بشکافید و ماده پنیری شکل داخل آن را بیرون بیاورید . سپس به سر یک چوب خلال دندان پنبه استریلی بپیچید و زخم ایجاد شده را با آب استریل با دقت بشویید. بعد از آن پرنده را در قفس و مکانی راحت و بی سر و صدا قرار دهید و اطراف قفس را با پارچه ای بپوشانید تا از جست و خیز و فعالیتهای اضافی پرنده جلوگیری شود.
روشهای واکسیناسیون
روش قطره چشمی (Eye drop ): این روش برای واکسن های زنده مانند نیوکاسل، برونشیت و لارنگوتراکییت کاربرد دارد. در این روش هر ۱۰۰۰ دز واکسن را در ۲۸-۲۲ میلی لیتر آب مقطر حل کرده و سپس یک قطره در چشم حیوان می چکانند. بهترین راه برای تست قطره چکان و میزان آب مورد نیاز برای رقیق کردن، چکاندن ۱۰۰۰ قطره آب و سپس اندازه گیری آب جمع شده می باشد که میزان آب مورد نیاز برای رقیق کردن ۱۰۰۰ دز واکسن را روشن می سازد.
روش تزریقی (injection ): این روش برای واکسن های کشته و روغنی و بعضی از واکسن های زنده مانند مارک و رﺋوویروس بکار می رود. این روش بصورت تزریق داخل عضلانی( سینه و ران) و یا زیر جلدی ( گردنی) صورت می گیرد. معمولا” این واکسن ها در بطری های ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ دزی در دسترس هستند که با استفاده از سرنگ های خودکار قابل تنظیم می توان جمعیت زیادی از پرندگان را در مدت زمان مشخص واکسینه کرد و ایمنی طولانی مدت ایجاد کرد. در این روش واکسیناسیون از سرسوزن های ۱۸ یا ۱۹ استفاده می گردد و بعد از تزریق به هر ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ قطعه پرنده، سرسوزن باید عوض شود. طول سوزن بسته به جثه پرنده بین ۶ تا ۱۲ میلی متر می باشد.
روش تلقیح در نسوج بال ( wingweb ): این روش برای تلقیح واکسن آبله بکار می رود ولی می توان برای واکسن های آنسفالومیلیت، پاستورلوز و ….. نیز استفاده کرد. سوزن ها دارای دو تیغه می باشند که بر روی هر یک از تیغه ها یک شیار وجود دارد و باعث می شود که واکسن در دو نقطه تلقیح شود. برای رقیق کردن آن از آب به میزان ۱۱ میلی لیتر و گلیسرین به میزان ۱ میلی لیتر برای هر ۱۰۰۰ دز واکسن استفاده می شود. سوزن مربوطه باید به اندازه کافی در محلول واکسن فرو رود تا شیارهای آن کاملا” از محلول پر شود.
روش آشامیدنی ( oral ): اقتصادی ترین، ساده ترین ( با حداقل استرس ) و آسان ترین روش( از نظر امکانات و تجهیزات و نیروی کار مورد نیاز ) می باشد. برای واکسن های زنده مثل گامبورو، آنسفالومیلیت که بافت هدف ویروس دستگاه گوارش است روش کاملا” مناسبی است. در این روش احتمال خطا بالا بوده و تعداد پرندگان واکسن نخورده می تواند زیاد باشد. نکاتی که در این روش باید مورد توجه قرار گیرد: ۱- بسته به شرایط آب و هوایی و سن طیور، آب را به مدت یک تا دو ساعت قطع می کنند. ۲- آب مورد استفاده برای واکسیناسیون نباید حاوی مواد دارویی، کلر و سایر مواد ضدعفونی کننده باشد. ۳- آب مورد استفاده برای هر ۱۰۰۰ دز واکسن بسته به سن پرنده و شرایط آب و هوایی از ۱۵ تا ۵۰ لیتر ممکن است متغیر باشد، هدف رسیدن تمام پرندگان به دز مناسبی از واکسن بر اساس آب مصرفی است. ۴- برای حفاظت از ویروس های واکسن و رفع بقایای احتمالی مواد پاک کننده و یون های فلزات سنگین، میزان ۱ تا ۳ درصد شیر خشک نیم ساعت قبل از حل کردن واکسن در آب اضافه می شود. ۵- شستن مسیر لوله های آبخوری، زنگوله های آبخوری و….. بسیار ضروری است و فیلتر فشار شکن در سیستم نیپل از مدار خارج می شود. ۶- محلول واکسن باید در فاصله زمانی مناسب مصرف شود که بستگی به نوع واکسن دارد.( بین یک تا دو ساعت در واکسن نیوکاسل و حداکثر ۴ ساعت در گامبورو )
روش اسپری: این روش در واکسن های زنده در جوجه های به سن یک یا چند روزه و پرندگان مسن تر استفاده می شود. نکاتی که در این روش باید مورد توجه قرار گیرد: ۱- بهتر است در فصول گرم اسپری در ساعت اول صبح و یا شب که هوا خنک تر است انجام شود. ۲- توصیه می شود که مخزن واکسن دستگاه اسپری را از جنس پلاستیک انتخاب نماﺋید. ۳- تجهیزات بکار رفته در عملیات اسپری و آماده سازی محلول واکسن باید اختصاصی باشند و نباید برای انجام فعالیت های دیگر از آنها استفاده شود. ۴- در هنگام اسپری سیستم های هواده مثل هیترها و هواکش ها خاموش، پنجره ها بسته و نور سالن به حداقل می رسد. ۵- مقدار آب مورد نیاز برای هر ۱۰۰۰ دز واکسن به نوع و سن گله و دستگاه اسپری بستگی دارد. بطور کلی برای هر ۱۰۰۰ جوجه یکروزه ۳۰۰ الی ۵۰۰ میلی لیتر آب در نظر می گیرند. در مرغ های مسن آب مصرفی به ۵۰۰ میلی لیتر می رسد. ۶- ذرات پراکنده شده در واکسن باید بین ۸۰ تا ۱۸۰ میکرون قطر داشته باشند. قطرات درشت تر سنگین شده و سقوط می کنند و قطرات ریزتر تبخیر خواهند شد. ۷- از روش اسپری برای تجویز واکسن ها بخصوص برونشیت H120 در داخل کارتن جوجه در سن یکروزگی استفاده می شود. انتقال واکسن در داخل کارتن به خاطر نزدیکی جوجه ها با تماس فیزیکی بهتر انجام می شود. اسپری از ارتفاع ۳۰-۲۰ سانتیمتری انجام شده و جوجه ها ۱۵-۱۰ دقیقه بعد از واکسیناسیون در داخل کارتن می مانند. ۸- رطوبت توصیه شده در زمان اسپری %۷۵ می باشد. پایین بودن رطوبت نسبی در سالن می تواند سبب کاهش اندازه ذرات شده و فعالیت تبخیر ذرات را تشدید نماید. ۹- غبار حاصل از انجام عملیات اسپری باید به طور یکنواخت در سالن پخش شود. بیماری کله گیجی(سر کجی کبوتر)
خیلی وقت ها بیماری کله گیجه با نیوکاسل اشتباه گرفته می شود .
وقتی شما یک کفتر را در جایی کوچک میگذارید و او به جای کوچک عادت ندارد کله گیجا میگیرد که برای خودم چندین بار این دلیل اثبات شده است بعضی ها هم میگویند بیماری نیو کاسل است(که من در قسمته زیر برای اون کفترایی که در جایی کوچک بوده اند راه حل را نوشته ام)
البته بر اثر ضربه به سر نیز این اتفاق می افتد مثلا وقتی شما میخواهید یک کبوتر را از روی بام با طور صید(شکار)کنید که احتمال ضربه خوردن به سر زیاد است.احتمال دچار شدن به کله گیجا بسیار است.مخصوصا که اگر کبوتر جوجه باشد و برای بار اول به این شکل ناگهانی و سریع صید میشود(بر اثر ضربه ناگهانی)
1.شما باید هر موقع این بیماری را مشاهده کردید بلافاصله کفتر مریض خود را از سایرین جدا کنید(چون اگر کبوتران دیگر اورا بزنند مریضی آن بیشتر میشود)
۲. در ۴ روز اول بیماری فقط به آن نخود بدهید و در آخر کمی سیر(نخود ها را قبل از وارد کردن در ظرف آب به خوبی بشویید).نخود ها را در درون ظرف آبی قرار داده و وقتی ملایم شد دهن او را باز کنید و یکذره یکذره وارد دهنش کنید(مواظب باشید خفه اش نکنید یکذره یکذره)کمی سیر نیز در آخر بدهید.بعد از دادن نخودها آب نیز بدهید(بهتر است از همان آبی که نخود ها درون آن بوده اند استفاده کنید).مقدار غذا دادن شما بستگی به(شکم)کبوتر شما دارد. همیشه سعی کنید غذای آن (بعد از ۴ روز اول بیماری)به طوری باشد که نصفی از شکمش را با دانه های متنوع و بقیه با نخود و در آخر با کمی سیر پر شود .
۳.سعی کنید از دانه های مقوی استفاده کنید.
نکته:اگر زیاد گندم بدهید ممکن است به بیماری اسهال دچار شود و در نتیجه ضعیفتر شود در کنار گندم از دانه های مقوی همچون شاه دانه.ماش.ملک(گاودانه)استفاده کنید.(این دانه ها نیز به همانند نخود ملایم باشند بهتر است).(چرا سیستم غدایی متنوعی داشته باشد؟برای بدست آوردن انرژی بسیار و مقابله با بیماری)
۴.مقدار دادن سیر:در هر وعده غذایی یک دانه سیر را به چهار قسمت تقسیم کنید(اگر دانه سیر کوچک باشد نصف آن دانه را در هر وعده بدهید)دادن یک چهارم در هر وعده کفایت میکند.(چرا سیر؟ چون سیر همواره دارای خواص بسیار زیادی است.مخصوصا برای مقابله و جلوگیری با بعضی از بیماری ها.ضد میکروب است )
زمان غذا دادن:سعی کنید بیشتر در ۳ وعده صبح و ظهر و غروب بدهید.
۵.باید همیشه شکمش سیر باشد.ضمنا اگر غذا و سیر را بیش از اندازه به کبوتر خود بدهید امکان بالا آوردن کبوتر زیاد است.
۶.چگونه وارد کردن نخود و سیر:شما میتوانید ۱. دهان کبوتر را باز کنید و سرش را رو به بالا بگیرید و بعد تکها های کوچک سیر و نخود را در درون دهانش بی اندازید.۲. میتوانید از گوشه دهان کبوتر(زیر دماق)از لبه دهان غذا را وارد دهنش کنید و مطمئن شوید که غذا بر روی زبانش باشد تا بتواند قورتش دهد
۷.آن را در یک جای بزرگ بگذارید تا بتواند برای خود قدم بزند.
۸.بیشتر در جلو آفتاب کبوتر را قرار دهید.(اگر آفتاب در ظهر بسیار سوزان است.مدت زمان کمتری کبوتر را در هنگام ظهر در جلو آفتاب قرار دهید.معمولا روزی ۴ ساعت خوب است) .وقتی که کبوتر به مدت طولانی در جلو آفتاب بوده باشد نباید آنرا به جای سردی ببرید چون احتمال گرفتگی بدن به خصوص کتفها بالا میرود
۹.وقتی که دیدید که دیگر کله اش به کجی نمیزند(که برای تشخیص این کار باید با تجربه باشید) بعد از 2 هفته اش میتوانید قاطی کفترهایتان بگذارید
البته در ابتدای شروع بیماری اگر پرها و دم کبوتر و نیز پرهای دور گردن کبوتر را بکشید چون جریان خون در این مواضع بیشتر می شود به زودتر خوب شدن کبوتر کمک می کند .
همچنین برخی باتیغ یک شکاف کم عمق روی سر پرنده ایجاد می کنند ( حجامت سر ) و یا یک شیء داغ بر روی سر پر نده می گذارند . این موارد به بهبود کبوتر کمک می کند ولی پرنده را کچل می کند .
بعد از چند روز خوب میشود؟
بستگی به مدت زمان دارد اگر شما زود اقدام کنید بهتر است و معمولا بعد از ۱ یا ۲ ماه خوب میشود(برای احتیاط بیشتر بعد از ۱ ماه که مرتبا به او رسیدگی کردید او را در یک جای بزرگ بگذارید چون دیده شده که بعضی از دوستان فکر کردند که دیگر خوب شده و قاطی کفترهای دیگرشان و یا جایی کوچک گذاشته اند و متاسفانه دوباره کفتر این بیماری را گرفته)شما بعد از ۲ الی ۳ ماه با خاطری جمع آن را در داخل تور خود بگذارید(البته باز هم بستگی به رسیدگی شما به کفترتان دارد)
توجه:اگر کله گیجا کفتر کم باشد بعد از یک ماه و نیم و اگر شدتش متوسط باشد بعد از ۳ ماه خوب میشود(اگر تمامه نکات بالا را رعایت کنید ثمره حاصل دسترنج خود را خواهید دید) و اگر هم کله گیجا کفتر خیلی بود بهترین کمک به کفتر خلاص کردن او از این زندگی رنجبارش میباشد که شما با این کار بهترین لطف را در حق او انجام داده اید
من خودم چندین بار با این بیماری مواجه و آن را درمان کرده ام(فقط نکات بالا را رعایت کنید)
سرماخوردگی:
علایم: پف کردن ، لرز ، عطسه ، نفسهای تند و گاهی نیز یک قطعه سفید و شفاف از بینی پرنده سرازیر می شود. این بیماری در بعضی از کبوترها با اسهال سفید نیز همراه است. این بیماری را نباید با آسم اشتباه کرد.
درمان : استفاده از غذاهای مقوی ، جلوگیری از کوران و تغییرات دما در محل نگهداری کبوتر بیمار.
یک قاشق مربا خوری از سولفات دومنیزی در نیم لیتر آب حل کرده و بجای آب تا مدت 24 ساعت به کبوتر بدهید.
یک قاشق چایخوری روغن اکالیپتوس در یک فنجان آب جوش ریخته در جلوی سوراخ قفس نگهدارید بطوری که پرنده از بخار متصاعد شده استنشاق نماید ولی این کار نباید زیاد باشد زیرا ممکن است موجب خفگی پرنده شود. پس از 24 ساعت آب اشامیدنی مسهل دار پرنده را بردارید و بجای آن آب آشامیدنی که در آن یک قرص 50 میلیگرمی ترامایسین حل شده ، بگذارید.
اسهال:
علایم: فضله آبکی ، کثیف بودن اطراف مخرج ، کم اشتهایی و بی تفاوتی نسبت به محیط اطراف.
علل بیماری: ترس و هیجان ، جریانات متغییر هوا ، تغییرات شدید دما ، خوراک فاسد.
همچنین مصرف غذاهای مانده و کثیف توسط پرنده می باشد مانند دانه های کپک زده و مانده. آب کثیف و سبزیهای ترشیده یا مرطوب.
برای درمان اسهال ما در اینجا از سه آنتی بیوتیک طبیعی(ماست و سیر) و شیمیایی(اکسی وت) استفاده می کنیم که هم کبوتر ضعیف نشود وهم درمانش با سرعت بیشتری انجام شود
1- قرص اکس وت روزی دو عدد صبح وشب بعد از وعده صبح کمی دان سبک فراموش نشود
2- در آب کبوتران کمی ماست شیرین یک قاشق سرخالی پودر ors،پودر ویتامین به مقدار یک گرم در لیتر بریزید بعد از دادن دان کبوتر درغروب آب را جلوی کبوتران بیمار قرار دهید.
3-سیر تازه را حبه کن به اندازه قرص روزی دو بار در دهانشان بینداز
4- گندم را از زنجیره غذایی حذف کنید مقداری برنج به دان کبوتران اضافه کنید
5- داخل گنجه را ضد عفونی کنید ( کاملا شست وشوی وگند زدایی کنید بهداشت روزانه فراموش نشود )
6- از دادن دان بر روی زمین خودداری کنید ، قبل از خوردن دان گل شور در اختیار کبوتر قرار دهید
7- از آوردن کبوتران بیمار به بیرون گنجه خودداری کنید از هوا کردن آبتنی دادن خودداری کنید
8- آب راهم از جلوشون بر ندارید تا عفونت از طریق آب از بدنشون دفع بشود (فقط دو ساعت قبل ازدادن وعده دان در غروب آب را بردارید)
9- در صورت بروز عوامل بیماری در کبوتر برای جلوگیری از همه گیرشدنش حتما از گله خارج شود.
10- سعی کنید گنجه روبه آفتاب باشد
اگر بعد از دو روز جواب گرفتید تا پنج روز ادامه بدهید ولاغیر خبرم کنید این دارو بیشتر از یک هفته نباید مصرف شود اثر مستقیم بر روی نطفه کبوتر دارد
بیماری درد چشم:
این بیماری مسری می باشد و باید پرنده بیمار را از سایر پرندگان جدا کرد. چشم درد میتواند به علت سرماخوردگی و یا تماس چشم پرنده با چوب نشیمن کثیف یا چیزهای آلوده و یا به علت یک بی نظمی داخلی و وجود عفونت در خود چشم بوجود آمده باشد و نباید نسبت به آن بی اعتنا بود.
علایم: جراحات پلک ها ، خارج شدن مایع و قی از چشمها ، پلک های بهم چسبیده.
علل بیماری: جریان هوا ، اتاق پر دود ، میکروب
مداوای بیماری: استفاده از قطره های شستشو دهنده چشم مانند : آب بور ، محلول بابونه و پمادهای آنتی بیوتیک
روش دیگر اینکه چشم پرنده را با استید بوریکی که برای چشم انسان تهیه کرده اند بشویید سپس محلول 10% آرژیرول به داخل چشم بریزید این محلول باید تازه و مطمئن باشد . میتوان به جای آن نیز یک قطره روغن کرچک به چشم پرنده بریزید که جانشین خوبی برای آرژیرول می باشد.
روش دیگر : ابتدا چشم کبوتر را با یک قطعه پنبه استریل آغشته به اسید بوریک شست و شو داده سپس روغن پنسیلین مخصوص چشم را به چشم پرنده بمالید. این کار چند روز باید ادامه یابد.
بیماری خس خس سینه :
این بیماری به دو علت بوجود می آید: 1- تغییرات شدید و ناگهانی دما 2- تغذیه از دانه های کثیف و آلوده به گرد و فضولات خود یا کبوتر های دیگر.
علامت این بیماری تنفس با صدا و با منقار نیمه باز است . در عین حال نفس بریده بریده می باشد.
درمان: استفاده از شربتهای سینه و داروهای ضد سرفه و مخلوط کردن یک قاشق چایخوری الکل طبی رقیق با دو قطره گلیسیرین در آب آشامیدنی پرنده .
و یا حل کردن یک قرص قابل حل 50 میلیگرمی ترامایسین در یک فنجان آب و ریختن آن در جای آب پرنده است. این محلول برای برونشیت ، سرما خوردگی و اسهال پرنده نیز مفید است.
بیماری آسم:
علائم: این بیماری تمامی علایم بیماری سرماخوردگی را دارد به اضافه تنفس سخت با دهان باز .گاهی نیز تنفس پرنده همراه با صدا می باشد.
درمان: دو قطره ید خوراکی را در 28 گرم آب نوشیدنی حل کرده و روزی سه مرتبه از آن به پرنده داده شود. جای پرنده باید گرم باشد. میتوان کمی بخار اکالیپتوس نیز در محل اتاق پرنده استفاده نمود اما این بخار نباید زیاد باشد زیرا موجب خفگی پرنده خواهد شد. این درمان باید تا بهبودی کامل پرنده ادامه یابد . با افزایش آثار بهبودی باید درمان نیز با فاصله انجام شود. تغذیه پرنده نیز باید مقوی باشد.
گرفتگی مجرای تخم گذاری پرنده:
علایم: کبوتر ماده با پرهای پف کرده بی تحرک می ماند و معمولا پس از چند ساعت تلف خواهد شد.
علل : احتمالا پرنده قادر به دفع تخم آماده از مخرج نمی باشد. ماده های جوان اغلب دچار این ناراحتی می شوند. در بعضی مواقع نیز پوسته تخم تشکسل نشده و موجب این عارضه می شود.
مداوای بیماری: مالیدن یک قطره خوراکی مایع در داخل و اطراف مخرج و گرم نگهداشتن پرنده. ماساژ نرم و با احتیاط اطراف مخرج.
توجه: هیچگاه نباید پوسته تخم را به طرف داخل بدن پرنده فشار داد.
غده یا ورم جلدی(طعمه) :
ورم زیر جلدی در کبوتر به علت مسدود شدن یکی از روزنه های ترشحات طبیعی بدن اتفاق می افتد. این روزنه ها که کارشان بیرون دادن بعضی از ترشحات طبیعی و داخلی بدن پرنده است گاهی بسته شده و ترشحاتراهی به بیرون نخواهند یافت در نتیجه در زیر پوست پرنده جمع شده و بتدریج تراکم این ماده زیاد شده و تشکیل توموری را در بدن کبوتر میدهد.
درمان: همین که تومور کاملا رشد کرده و بزرگ شد و پوست روی آن کشیده و نازک گردید موقع آن رسیده که آنرا از زیر پوست درآورند. پوست نازک شده را با یک تیغ تیز و استریل شده بشکافید و ماده پنیری شکل داخل آن را بیرون بیاورید . سپس به سر یک چوب خلال دندان پنبه استریلی بپیچید و زخم ایجاد شده را با آب استریل با دقت بشویید. بعد از آن پرنده را در قفس و مکانی راحت و بی سر و صدا قرار دهید و اطراف قفس را با پارچه ای بپوشانید تا از جست و خیز و فعالیتهای اضافی پرنده جلوگیری شود
عفونت روده:
علایم : پاشیده شدن فضله به بیرون در حالیکه به رنگ سبز می باشد .
مداوای بیماری: گرما ی محیط نگهداری پرنده بیمار بین 30 تا 32 درجه باشد. تاباندن نور مادون قرمز ، استفاده از چای معمولی ، ذغال پرنده . در صورت وجود زخم های ویروسی ، استفاده از انتی بیوتیک ها یا سولفونامید مؤثر است.
یبوست:
علایم : در این بیماری پرنده با پرهای پف کرده به گونه ای بی تفاوت در قفس می نشیند و سعی در دفع فضله می کند بدون آن که نتیجه ای بگیرد. پرنده رفتاری شبیه به بیماری گرفتگی مجرای تخم گذاری از خود نشان می دهد. از دیگر علائم میتوان به کمی اشتها ، سستی و بیحالی و دفع فضولات با زحمت زیاد همراه با تکان دادن خود و وجود رنگ سیاه در فضولات پرنده و خشک بودن آن اشاره کرد.
علل بیماری: مصرف خوراک مانده و تغذیه از اشیاء غیر مجاز
مداوای بیماری : مالیدن روغن خوراکی مایع به مخرج پرنده . چکاندن یک قطره روغن کرچک یا روغن پارافین مایع در منقار پرنده .
بیماری تورم عفونی پیش معده ( infections proventriculitis )
این بیماری در اثر باکتری درشتی به نام مگا باکتر که به خانواده لاکتو باسیلاسه تعلق دارد بوجود می آید و در کبوتر - فینچ - مرغ عشق و برخی طوطی های کوچک دیده شده است . بیشتر مواقع این باکتری در طول دوران تولید مثل و پرورش جوجه ها مسئله ساز می شود ولی تقریبا همیشه با یک عامل مستعد کننده مثل تراکم زیاد یا سوء تغذیه همراه است . تنها نشانه بیماری از دست دادن تدریجی و بسیار آهسته وزن بدن است بطوری که طی مدت دوازده تا هجده ماه پرنده را از پا در می آورد عامل بیماری از طریق فضولات در محیط پخش می شود و از راه خوراکی سایرپرنده ها را مبتلا می کند . در کالبد گشایی زخم یا تورم پیش معده در ناحیه اتصال آن با سنگدان قابل مشاهده است که می تواند همراه یا بدون خونریزی باشد.
پرها و اختلالات آن:
پرریزی : پرریزی عملی فیزیولوژیک و طبیعی است که در طی آن کبوتر سالی یکبار در پایان تابستان ویا بهار اقدام به تعویض پرهای خود(بطور ژنتیکی) می نماید.در کبوترهای مسابقه ای پرریزی در حدود دو هفته و نیم طول می کشد.پرهای شکسته فقط در هنگام پرریزی تغییر می یابند.
عوامل موثر بر پرریزی: تا کنون عوامل کنترل کننده پرریزی و روش کار آنها کاملا مشخص نشده است.فقط این امر مشخص است که پرریزی و در آمدن پر ها توسط هورمونهای تیروئیدی کنترل می شوند. عوامل خارجی موثر بر پرریزی عبارتند از: کمبود مواد غذایی-کمبود آب-افزایش شدید و طولانی دمای محیط-زخمها و همچنین بیماریها.میزان تابش نور طبیعی یا مصنوعی و مدت تابش آن تاثیر مستقیم بر پرریزی دارد. مشکلات و اختلالات پرها : ۱ - در هنگام رشد پرها کوچک و سخت بوده و رگهای خونی فراوان دارند در نتیجه به آسانی می شکنند.علت این حالت کمبود مواد غذایی است. ۲-گاهی اوفات در پرها شکافهایی دیده می شودکه باعث می گردد پر به آسانی بشکند.این عارضه در اثر آلودگی پرها به شپش-جرب و یا کنه اتفاق می افتد و باید درمان گردد. ۳- کبوترهای سالم یک ماده چرب ترشح می کنندکه از خیس شدن پرها جلوگیری کرده و آنها را جهت پرواز نرم می کند.بیماری و عدم رعایت بهداشت ترشح این ماده را تحت تاثیر قرار می دهد و در نتیجه پرها آسیب می بینند و پرواز پرنده را مشکل می سازند. ۴- سو تغذیه باعث غیر طبیعی شدن پرها و یا تغییر غیرطبیعی رنگ آنها می گردد.
لیستریوز( listeriosis )
این بیماری دراثر باکتریی بنام لیستریامونوسیتوژنز بوجود آمده و در بسیاری از انواع پرندگان و پستانداران ایجاد عوارض می کند . ولی در بین پرندگان , کبوتر نسبت به این بیماری حساس تر است . انسان نیز نسبت به این باکتری حساس بوده و گاهی دچار مننژیت می شود . معمولا باکتری از راه دهان وارد بدن شده و بیماریزا می گردد . خوشبختانه نسبت به انواع ضدعفونی کننده های رایج حساس می باشد و به سرعت از بین می رود . این بیماری در شکل حاد موجب تلف شدن پرنده ظرف مدت یک تا دو روز می شود . در مواقعی که دوره بیماری طولانی تر می شود , عوارض عصبی مانند لرزش و پیچش گردن و فلجی نیز بروز می کند .
بیماری اریزیپلاس ( erysiplas )
این بیماری در اثر باکتریی به نام اریزیپاوتریکس ایجاد می شود .خوک و بوقلمون حساس ترین حیوانات نسبت به این باکتری می باشند ولی در کبوتر نیز این بیماری مشاهده می شود . در انسان نیز گاهی این باکتری در اثر ورود از راه زخم های پوستی موجب واکنشهای موضعی می شود . جوندگانی مثل موش یا حشرات گزنده نیز می توانند عامل بیماری را منتقل کنند . معمولا باکتری به طور آزاد در خاک مرطوب و یا آب های راکد کم عمق وجود داشته ئ تکثیر پیدا می کند . در مجموع این بیماری برای کبوتر خطر جدی ندارد و راه انتقال آن از طریق دهان است . معمولا علائم بیماری شامل بی اشتهایی - کز کردن - ضعف و اسهال سبز متمایل به زرد می باشد که خیلی سریع منتهی به مرگ می شود .
بیماری های مایکوپلاسمایی ( mycoplasmosis )
عامل آن مایکوپلاسما می باشد که از نظر طبقه بندی پست تر از باکتری ها قرار می گیرد و فاقد دیواره سلولی بوده ولی در روی برخی از محیط های کشت آزمایشگاهی رشد می کند . در مقابل ضدعفونی کننده ها ی مختلف و خشکی محیط بسیار حساس بوده و ظرف چند ساعت در محیط خارج از بدن موجود زنده از بین می رود . بدین خاطر برای انتقال این بیماری نیاز به تماس نزدیک بین پرنده آلوده با پرنده حساس می باشد . این میکروب از طریق تخم نیز منتقل شده و در بین آنها ایجاد مرگ و میر می کند . معمولا برای بیماریزا شدن نیاز به عوامل مستعد کننده ای مثل سایر ویروس ها و باکتری ها دارد . علائم بیماری شامل مشکلات تنفسی - خرخر کردن - آبریزش از چشم و بینی تورم مزمن ملتحمه چشم و سینوس تحت چشمی و مفاصل می باشد .در جوجه ها نیز موجب افزایش مرگ و میر می گردد .
بیماری کوکسیدین:
علایم بیماری: سستی ، کم اشتهایی ، اسهال
علل بیماری : این بیماری ویروسی می باشد. قدرت تکثیر این ویروس در تابستهای گرم و مرطوب در محل نگهداری پرنده که نظافت در آن رعایت نشود ، زیاد است. وجود این ویروس را با آزمایش فضله پرنده میتوان دریافت.
مداوای بیماری: اضافه کردن سولفونامید یا فوراسولیدون به آب آشامیدنی پرنده بیمار.
