(تعداد گونه ها :8) این تیره، پرندگانی نسبتا پرجثه ، تند پرواز، با بال های نوک تیز و دم نسبتا بلند را در بر می گیرد. در این تیره کبوترها پرجثه و بزرگتر از قمری ها هستند. سر کوچک و گردن نسبتا کوتاه است. روی زمین یا روی درخت به سر برده و در شکاف سنگ ها، درون چاه ها و روی درختان آشیانه می سازند. جوجه های خود را از «شیر» چینه دان خود تغذیه کرده و در غذایشان عمدتا دانه، میوه و گاهی برگ سبزیجان است. برخی از گونه های آن از حشرات، کرم ها، وحلزون تغذیه می کنند.
قمری خانگی
اندازه قمری خانگی 26 سانتیمتر است ؛ جثه اش نسبتا کوچک و تنها قمری ست که طوق پهنی در جلوی گردن دارد .سر و گردنش صورتی شرابی است ، با یک طوق پهن خال‌خال سیاه و مسی رنگ در قاعده جلویی گردن . از نظر پر و بال شبیه قمری معمولی است، اما از آن کوچکتر است.
چانه‌اش کمرنگ و شکم و پوشپرهای زیر دم آن سفید است .سطح پشتی خرمایی پر رنگ با دمگاه خاکستری و پوشپرهای خاکستری مایل به آبی کمرنگ بالهایش در پرواز به خوبی نمایان است .دمش سیاه رنگ و نمیه انتهایی پرهای کناری آن سفید است ، پا‌ها و حلقه چشم قرمز رنگ می باشد
ناحیه آبی خاکستری در حاشیه بیرونی پوشپرهای بال ها و بالای دم با بدن، تضاد کمتری نسبت به قمری معمولی دارد.
چطور پیدایش کنیم :
اندازه قمری خانگی 26 سانتیمتر است ؛ جثه اش نسبتا کوچک و تنها قمری ست که طوق پهنی در جلوی گردن دارد .سر و گردنش صورتی شرابی است ، با یک طوق پهن خال‌خال سیاه و مسی رنگ در قاعده جلویی گردن . از نظر پر و بال شبیه قمری معمولی است، اما از آن کوچکتر است.
چانه‌اش کمرنگ و شکم و پوشپرهای زیر دم آن سفید است .سطح پشتی خرمایی پر رنگ با دمگاه خاکستری و پوشپرهای خاکستری مایل به آبی کمرنگ بالهایش در پرواز به خوبی نمایان است .دمش سیاه رنگ و نمیه انتهایی پرهای کناری آن سفید است ، پا‌ها و حلقه چشم قرمز رنگ می باشد
ناحیه آبی خاکستری در حاشیه بیرونی پوشپرهای بال ها و بالای دم با بدن، تضاد کمتری نسبت به قمری معمولی دارد. نر و ماده قمری خانگی شبیه به هم و پرنده نابالغ از آنها کمرنگتر و فاقد لکه جلو گردن است.
جمعیتی از این پرنده که در شمال غربی ترکیه بسر می برند، پر و بال تیره تری دارند. پروازش مستقیم و سریع است، حرکت بالهایش، تکان های شدیدتری نسبت به فاخته دارد. بهترین مشخصه قمری خانگی بال های گرد کوچک و دم بلند آن است.
پراکندگی قمری خانگی
به طور کلی در ایران بومی و فراوان است
زیستگاه قمری خانگی
این پرنده در فضای داخل شهرها، روستاها و اطراف آنها بسر می برد و درمیان بوته های خاردار، ساختمان ها، زیر شیروانی ها، آشیانه می سازد.
وضعیت حفاظتی قمری خانگی:
متاسفانه با توجه به زیستگاه این پرنده در شهرها و افزایش آلودگی هوا در شهر ها هنوز برنامه ای برای خفاظت این پرنده در نظر گرفته نشده است. قمری خاوری قمری خاوری 33 سانتیمتر طول دارد و. شبیه قمری معمولی است، با این تفاوت که اندازه اش بزرگتر، جثه سنگین تر، بدن و زیر بال ها تیره تر، خال های روتنه بزرگتر و پیشانی و تاج خاکستری کمرنگ تر است که د رتضاد با رنگ قهوه ای تر سر است. لکه ی گردن بزرگتر از قمری معمولی و خطوط آن سیاه و آبی رنگ است. ( در قمری معمولی سیاه و سفید است) . همچنین در اطراف چشم ها حلقه ی گلی رنگ بدون پر دیده می شود. پرهای پوششی زیر دم و حاشیه های کناری آن سفید است. نژآد روسی آن، که احتمال دیده شدن آن در هر منطقه این ناحیه وجود دارد، دارای شکم خاکستری کمرنگ است. پرنده ی جوان فاقد لکه ی کنار گردن بوده و بدن و بال هایش قهوه ای کمرنگ تر و تا حدودی شبیه پرنده ی بالغ است. پروازش سنگین و مستقیم، با پیچ و تاب کمتر بال ها، در مقایسه با قمری معمولی است.
چطور پیدایش کنیم :
قمری خاوری 33 سانتیمتر طول دارد و. شبیه قمری معمولی است، با این تفاوت که اندازه اش بزرگتر، جثه سنگین تر، بدن و زیر بال ها تیره تر، خال های روتنه بزرگتر و پیشانی و تاج خاکستری کمرنگ تر است که د رتضاد با رنگ قهوه ای تر سر است. لکه ی گردن بزرگتر از قمری معمولی و خطوط آن سیاه و آبی رنگ است. ( در قمری معمولی سیاه و سفید است) . همچنین در اطراف چشم ها حلقه ی گلی رنگ بدون پر دیده می شود. پرهای پوششی زیر دم و حاشیه های کناری آن سفید است. نژآد روسی آن، که احتمال دیده شدن آن در هر منطقه این ناحیه وجود دارد، دارای شکم خاکستری کمرنگ است. پرنده ی جوان فاقد لکه ی کنار گردن بوده و بدن و بال هایش قهوه ای کمرنگ تر و تا حدودی شبیه پرنده ی بالغ است. پروازش سنگین و مستقیم، با پیچ و تاب کمتر بال ها، در مقایسه با قمری معمولی است.
پراکندگی قمری خاوری
اتفاقی و در زمستان از جنوب شرقی بلوچستان گزارش شده است .
زیستگاه قمری خاوری
این پرنده در جنگل های باز نزدیک کشتزارها به سر برده و تا حدودی نقاط مرطوب را می پسندد.
وضعیت حفاظتی قمری خاوری:
هنوز برنامه حفاظتی خاصی برای این پرنده در نظر گرفته نشده است. قمری معمولی قمری معمولی 27 سانتیمتر طول دارد و کبوتری کوچک و تیزپرواز است. دم کوتاه و بال هایش نوک تیز تر از یا کریم است. زیر بال ها خاکستری تیره، شکم صورتی روشن و دم سیاه با حاشیه ی انتهایی سفید است که شاهپرهای آن از وسط به تدریج کوتاهتر می شود. روتنه قهوه ای تیره با لکه های سیاه و خرمایی، که وسط پرها سیاه است، و در دو طرف گردن لکه هایی با رگه های سیاه و سفید بر زمینه ی صورتی نخودی مایل به شرابی کمرنگ، دیده می شود. پرنده ی جوان، فاقد این لکه ها و رنگ صورتی سینه و شکم است. معمولا جفت جفت دیده شده و پروازش سریع، مستقیم و حرکات بال با تکان های شدید همراه است. قمرهایی که از خاور دور به اطراف ایران می آیند. کمرنگ تر و عموما سینه و پشتشان خاکستری مایل به قهوه ای است.
چطور پیدایش کنیم :
قمری معمولی 27 سانتیمتر طول دارد و کبوتری کوچک و تیزپرواز است. دم کوتاه و بال هایش نوک تیز تر از یا کریم است. زیر بال ها خاکستری تیره، شکم صورتی روشن و دم سیاه با حاشیه ی انتهایی سفید است که شاهپرهای آن از وسط به تدریج کوتاهتر می شود. روتنه قهوه ای تیره با لکه های سیاه و خرمایی، که وسط پرها سیاه است، و در دو طرف گردن لکه هایی با رگه های سیاه و سفید بر زمینه ی صورتی نخودی مایل به شرابی کمرنگ، دیده می شود. پرنده ی جوان، فاقد این لکه ها و رنگ صورتی سینه و شکم است. معمولا جفت جفت دیده شده و پروازش سریع، مستقیم و حرکات بال با تکان های شدید همراه است. قمرهایی که از خاور دور به اطراف ایران می آیند. کمرنگ تر و عموما سینه و پشتشان خاکستری مایل به قهوه ای است.
پراکندگی قمری معمولی
قمری معمولی پرنده‌ای‌ست که در فصل تابستان از پراکندگی نسبتا زیادی برخوردار است .
زیستگاه قمری معمولی
فضاهای باز و پر‌بوته با پرچین‌های بلند و بیشه‌های پردرخت در بوته‌ها ، بیشه‌ها و باغ‌های میوه آشیانه می سازد
وضعیت حفاظتی قمری معمولی:
هنوز برنامه حفاظتی خاصی برای این پرنده در نظر گرفته نشده است. یا کریم اندازه یاکریم27 سانتیمتر است؛ اندازه متوسطی دارد ولی از سایر قمری ها بزرگتر است.
رنگ شنی صورتی با نیم طوق تیره در پس گردن، سر و سطح شکمی آن کم رنگ‌تر و خاکستری رنگ، با جلای صورتی شرابی (به خصوص در ناحیه سینه) است.
سیاهی شاهپرهای نخستین با بقیه پر و بال آن تضاد خاصی دارد است.
تفاوتش با قمری معمولی در این است که دمش درازتر به نظر می آید و سطح پشتی آن قهوه‌ای خاکی کمرنگ و یکدست است ، در پشت گردن یک نیم طوق سیاه دارد . ( در قمری معمولی خال های سیاهی در پیش بال دیده می شود)
چطور پیدایش کنیم :
اندازه یاکریم27 سانتیمتر است؛ اندازه متوسطی دارد ولی از سایر قمری ها بزرگتر است.
رنگ شنی صورتی با نیم طوق تیره در پس گردن، سر و سطح شکمی آن کم رنگ‌تر و خاکستری رنگ، با جلای صورتی شرابی (به خصوص در ناحیه سینه) است.
سیاهی شاهپرهای نخستین با بقیه پر و بال آن تضاد خاصی دارد است.
تفاوتش با قمری معمولی در این است که دمش درازتر به نظر می آید و سطح پشتی آن قهوه‌ای خاکی کمرنگ و یکدست است ، در پشت گردن یک نیم طوق سیاه دارد . ( در قمری معمولی خال های سیاهی در پیش بال دیده می شود)
از زیر ، سفیدی نیمه انتهایی دم سیاهش به شناخت آن کمک می کند (در قمری معمولی تیره است) و از روبرو ، دم بسته آن با بقیه سطح پشتی همرنگ می باشد .
چشمهایش قرمز رنگ است.
با سرعت کم پرواز می کند و در پرواز بال ها را کمتر تکان می دهد.
اغلب شبیه نوع اهلی کبوتر باربری (S.nisoria) است، با این تفاوت که بدن نخودی کمرنگ بدون تیرگی روی شاهپرهای اولیه است. .
پراکندگی یا کریم
یاکریم پرنده‌ای است بومی ایران و از پراکندگی فراوانی برخوردار است .! در استان گیلان زاد آوری دارد.
زیستگاه یا کریم
بیشتر در شهرها و مناطق روستایی دیده می شود ، آشیانه‌اش را معمولا روی درخت‌ها و گاهی در ساختمان‌ها می سازد
وضعیت حفاظتی یا کریم:
با اینکه این پرنده بسیار مورد توجه شکارچیان است هنوز برنامه حفاظتی خاصی برای آن در نظر گرفته نشده است. کبوتر چاهی اندازه کبوتر چاهی 32 سانتیمتر ؛ این پرنده جد کبوتر اهلی است ، از فاخته و کبوتر جنگلی به وسیله دمگاه تقریبا سفید ، دو نوار پهن و سیاه روی شاهپرهای ثانویه و سفیدی سطح زیرین بالها مشخص می شود .
دمش یک نوار انتهایی سیاه رنگ دارد و معمولا قسمتی از پرهای خارجی دم آن سفید است پر و بال این پرنده خاکستری مایل به آبی و در ناحیه پشت کمرنگتر است .
در طرفین گردن جلای سبز و بنفش دارد ، پروازش از کبوتر جنگلی سریع‌تر است و معمولا در ارتفاع کم پرواز می کند
چطور پیدایش کنیم :
اندازه کبوتر چاهی 32 سانتیمتر ؛ این پرنده جد کبوتر اهلی است ، از فاخته و کبوتر جنگلی به وسیله دمگاه تقریبا سفید ، دو نوار پهن و سیاه روی شاهپرهای ثانویه و سفیدی سطح زیرین بالها مشخص می شود .
دمش یک نوار انتهایی سیاه رنگ دارد و معمولا قسمتی از پرهای خارجی دم آن سفید است پر و بال این پرنده خاکستری مایل به آبی و در ناحیه پشت کمرنگتر است .
در طرفین گردن جلای سبز و بنفش دارد ، پروازش از کبوتر جنگلی سریع‌تر است و معمولا در ارتفاع کم پرواز می کند .
پراکندگی کبوتر چاهی
کبوتر چاهی از جمله پرندگان بومی ایران و از پراکندگی خیلی زیادی برخوردار است .!
زیستگاه کبوتر چاهی
معمولا در اطراف صخره‌های مشرف به دریا ، پرتگاه‌های کوهستان دیده می شود ، آشیانه خود را در شکاف سنگ‌ها و غارها می سازد ، کبوترهای اهلی در شهرها و مزارع فراوان هستند و در ساختمان‌ها آشیانه می کنند
وضعیت حفاظتی کبوتر چاهی:
هنوز برنامه حفاظتی خاصی برای این پرنده در نظر گرفته نشده است. فاخته خاوری، کبوتر خاوری (کبوتر چشم زرد) کبوتر خاوری و یا فاخته خاوری 30 سانتیمتر طول دارد و بسیار شبیه کبوتر کوهپایه (فاخته) است، با این تفاوت که بدن کوچکتر، دم کوچکتر و قسمت پایین تر روتنه روشن تر است. همچنین ناحیه ی کمرنگ روی شاهپرهای اولیه ی بال و مقدار سیاهی حاشیه ی بال ها کمتر، تارک و سر صورتی مایل به خاکستری (در کبوتر کوهپایه خاکستری است) و سفیدی بال ها گسترش بیشتری دارد. حلقه ی چشمی زرد و نسبتا پهنی دارد. ( که در کبوتر کوهپای تیره است). پرنده ی جوان کمرنگ تر و سینه اش زرد مایل به قهوه ای است. اغلب به واسطه ی فقدان رگه های سیاه روی شاهپرهای ثانویه( رگه ها شکسته و نامشخص است) . پیشانی صورتی و حلقه ی زرد چشمی، شناخته می شود. پرنده ای اجتماعی بوده و پروازی سریع ومستقیم دارد.
چطور پیدایش کنیم :
کبوتر خاوری و یا فاخته خاوری 30 سانتیمتر طول دارد و بسیار شبیه کبوتر کوهپایه (فاخته) است، با این تفاوت که بدن کوچکتر، دم کوچکتر و قسمت پایین تر روتنه روشن تر است. همچنین ناحیه ی کمرنگ روی شاهپرهای اولیه ی بال و مقدار سیاهی حاشیه ی بال ها کمتر، تارک و سر صورتی مایل به خاکستری (در کبوتر کوهپایه خاکستری است) و سفیدی بال ها گسترش بیشتری دارد. حلقه ی چشمی زرد و نسبتا پهنی دارد. ( که در کبوتر کوهپای تیره است). پرنده ی جوان کمرنگ تر و سینه اش زرد مایل به قهوه ای است. اغلب به واسطه ی فقدان رگه های سیاه روی شاهپرهای ثانویه( رگه ها شکسته و نامشخص است) . پیشانی صورتی و حلقه ی زرد چشمی، شناخته می شود. پرنده ای اجتماعی بوده و پروازی سریع ومستقیم دارد.
صدای فاخته خاوری، کبوتر خاوری (کبوتر چشم زرد):
صدای این پرنده شبیه«کوه- کوه- کوه» یا «کو-گوه- کو-گوه- کو-گوه» شنیده می شود.
پراکندگی فاخته خاوری، کبوتر خاوری (کبوتر چشم زرد)
در ایران، به تعداد اندک، در شمال شرقی تولید مثل می کند، اما به درستی وضیعت جمعیت و پراکندگیش مشخص نیست. و باید در این باره بررسی دقیقی صورت گیرد.
احتمالا به تعداد کم در کوه‌های شمال خراسان زاد و ولد می کند ، از سیستان گزارش شده است
زیستگاه فاخته خاوری، کبوتر خاوری (کبوتر چشم زرد)
این پرنده در مناطق جنگلی، حاشیه ی رودخانه ها- شکاف کوه ها و خرابه ها به سر برده و در سوراخ درختان یا شکاف صخره ها در کوهستان تولید مثل می کند.
وضعیت حفاظتی فاخته خاوری، کبوتر خاوری (کبوتر چشم زرد):
علاوه بر حفاظت ازمناطق تولید مثل این پرنده، بررسی کاملی از وضیعت جمعیت و پراکندگی آن ضروری است به علت شکار بی رویه این کبوتر در چین جز پرنده های تهدید شده و در خطر انقراض است فاخته (کبوتر کوه پایه) فاخته (کبوتر کوه پایه) اندازه اش 32 سانتیمتر است و رنگی آبی خاکستری دارد. از کبوتر جنگلی نسبتا کوچکتر ،تیره‌تر، دم کوتاه تر، بدنش جمع و جور و بال زدنش سریع تر است ، در حال پرواز و یا در حالت نشسته به خاطر نداشتن نوار سفید روی بالها و لکه سفید روی گردن به آسانی از آن تشخیص داده می شود.
رنگ خاکستری سطح پشتی فاخته بیشتر به رنگ آبی متمایل است ، در کنار گردن لکه‌هایی با جلای سبز و دونوار باریک سیاه رنگ کوتاه و مقطع دارد .پرنده نابالغ فاقد لکه سبز روی گردن است.
چطور پیدایش کنیم :
فاخته (کبوتر کوه پایه) اندازه اش 32 سانتیمتر است و رنگی آبی خاکستری دارد. از کبوتر جنگلی نسبتا کوچکتر ،تیره‌تر، دم کوتاه تر، بدنش جمع و جور و بال زدنش سریع تر است ، در حال پرواز و یا در حالت نشسته به خاطر نداشتن نوار سفید روی بالها و لکه سفید روی گردن به آسانی از آن تشخیص داده می شود.
رنگ خاکستری سطح پشتی فاخته بیشتر به رنگ آبی متمایل است ، در کنار گردن لکه‌هایی با جلای سبز و دونوار باریک سیاه رنگ کوتاه و مقطع دارد .
پرنده نابالغ فاقد لکه سبز روی گردن است .
تفاوتش با کبوتر چاهی، نداشتن سفیدی زیر بالها و داشتن شاهپرهای پرواز تیره تر است. میانه روی بال ها خاکستری دودی بوده و فاقد دمگاه سفید و رگه های سیاه در طول پرهای ثانویه است. (در کنار این ویژگی ها، باید تفاوت این کبوتر را با نژادهای شرقی کبوتر چاهی، که دمگاهش خاکستری است مد نظر داشت.)
منقارش در انتها بی رنگ و چشمانش تیره است.
رفتار فاخته ، شبیه به کبوتر جنگلی است و غالبا در زمستان با آن دیده می شود ولی کمتر از کبوتر جنگلی اجتماعی می باشد (در گروه های کوچک دیده می شود.)
صدای فاخته (کبوتر کوه پایه):
صدای فاخته شبیه "کو-کو،کو-کو coo-coo,coo-coo" شنیده می شود، به همین خاطر بعضی ها به اشتباه به کوکو می گویند فاخته.
پراکندگی فاخته (کبوتر کوه پایه)
فاخته از جمله پرندگانی است که زمستان‌ها فروان است و به تعداد نسبتا فراوان در ایران زادوولد می کند
زیستگاه فاخته (کبوتر کوه پایه)
مانند کبوتر جنگلی ولی پارک‌های وسیع‌تر و با درخت‌های کهن را ترجیح می دهد ، همچنین روی صخره‌های مشرف به دریا ، تپه‌های شنی و غیره دیده می شود.
در سوراخ تنه درختان کهن ، شکاف صخره‌ها ، سوراخ‌های زمین و یا در ساختمان‌ها آشیانه می سازد .
وضعیت حفاظتی فاخته (کبوتر کوه پایه):
با توجه به کاهش جمعیت فاخته در سال های اخیر هنوز برنامه ای برای حفاظت این پرنده در نظر گرفته نشده است. کبوتر جنگلی کبوتر جنگلی 41 سانتیمتر طول دارد از سایر کبوترها پرجثه تر و بزرگتر است. گردن خاکستری شراب با جلای سبز و ارغوانی است که د رهر طوف آن لکه ی سفیدی دیده می شود. در پرواز، روی هر دو بالش نوار پهن سفیدی به صورت اریب به چشم می خورد. روتنه خاکستری، دم خاکستری با نوار پهن و سیاهی در انتها، شاهپرهای بال تیره، سینه صورتی، شکم و زیر تنه خاکستری مایل به صورتی و منقار قرمز نارنجی با انتهای روشن تر است. پرنده ی جوان کمرنگ تر بوده و با سر خاکستری و گردن قهوه ای مایل به نخودی، بدون لکه ی سفید و طرف گردن، دیده می شود. پرواز این پرنده آرام تر و سنگین تر از سایر کبوترهاست. پرنده ای اجتماعی است و اغلب در غیر فصل تولید مثل، در گروه های بزرگ دیده می شود.
به این کبوتر مانند کبوتر کوهپایه فاخته نیز گفته می شود.
پرنده نابالغ ، نشانه‌های گردن را ندارد . کبوتر جنگلی غالبا در زمستان به صورت گله‌های بزرگ دیده می شود و اغلب با فاخته‌ها همراه است . وقتی احساس خطر می کند ، با صدای شدید و ناگهانی از درخت پر می کشد
چطور پیدایش کنیم :
کبوتر جنگلی 41 سانتیمتر طول دارد از سایر کبوترها پرجثه تر و بزرگتر است. گردن خاکستری شراب با جلای سبز و ارغوانی است که د رهر طوف آن لکه ی سفیدی دیده می شود. در پرواز، روی هر دو بالش نوار پهن سفیدی به صورت اریب به چشم می خورد. روتنه خاکستری، دم خاکستری با نوار پهن و سیاهی در انتها، شاهپرهای بال تیره، سینه صورتی، شکم و زیر تنه خاکستری مایل به صورتی و منقار قرمز نارنجی با انتهای روشن تر است. پرنده ی جوان کمرنگ تر بوده و با سر خاکستری و گردن قهوه ای مایل به نخودی، بدون لکه ی سفید و طرف گردن، دیده می شود. پرواز این پرنده آرام تر و سنگین تر از سایر کبوترهاست. پرنده ای اجتماعی است و اغلب در غیر فصل تولید مثل، در گروه های بزرگ دیده می شود.
به این کبوتر مانند کبوتر کوهپایه فاخته نیز گفته می شود.
پرنده نابالغ ، نشانه‌های گردن را ندارد . کبوتر جنگلی غالبا در زمستان به صورت گله‌های بزرگ دیده می شود و اغلب با فاخته‌ها همراه است . وقتی احساس خطر می کند ، با صدای شدید و ناگهانی از درخت پر می کشد.
صدای کبوتر جنگلی:
صدای این پرنده بلند و شبیه «کو- کو-کو- کوو- کوو» شنیده می شود.
پراکندگی کبوتر جنگلی
کبوتر جنگلی پرنده‌ای است که زمستان‌ها نسبتا زیاد است و به تعداد نسبتا فراوان در ایران زادوولد می کند
زیستگاه کبوتر جنگلی
تقریبا همه جا حتی در شهرها دیده می شود ، معمولا در مناطق بدون درخت یافت نمی شود . روی درخت‌ها ، پرچین‌ها و لانه‌های متروک آشیانه می سازد
وضعیت حفاظتی کبوتر جنگلی:
هنوز برنامه حفاظتی خاصی برای این پرنده در نظر گرفته نشده است.
