این‌روزها که مراحل آماده‌سازی کبوترها برای جفت‌کردن را پشت سر گذاشته‌ایم و کبوترپروران مشغول تن‌کردن مایه‌کفترهای خود هستند، لازم است نکاتی را فهرست‌وار یادآوری کنیم که به‌واقع ریزه‌کاری‌های فنی و مدیریتی در جوجه‌کشی هستند. با رعایت این نکات کلیدی می‌توان بهترین نتایج را از زحمات خود در این فصل گرفت. در این جستار به شماری از مواردی که مربوط هستند به "بعد از جفت‌کردن کبوتران تا هنگام بارآمدن جوجه‌ها و رسیدن به سن چهار هفتهگی" اشاره می‌کنیم. مد نظر ما در این‌جا طبعاً کیفیت پرش جوجه‌ها نیست؛ مرکزیت توجه ما تشریح ظرافت‌ها و نکات کاربردی گوناگونی است که برای پشت سرگذاشتن یک‌نوبت جوجه‌کشی موفق و عایدشدن بهترین نتیجه از لحاظ تعداد جوجه‌ها و سلامت آن‌ها می‌توانند دستمایه‌ی کارمان باشند.
× × ×
قبل از هر چیز باید توجه داشت که لازمه‌ی جوجه‌کشی سالم و بی‌نقص، داشتن جفت‌های سالم و بی‌نقص است. بهترین و اصیل‌ترین کبوتران نیز اگر از سلامت کامل برخوردار نباشند، نمی‌توانند جفت‌های قابل اتکایی برای جوجه‌کشی باشند، درست مثل بهترین فوتبالیستی که به‌خاطر درد کلیه شدید، قادر به حضور در مسابقه نباشد. بنابراین، سلامت مایه‌کفترها، شرط اولیه و تعیین‌کننده در جوجه‌کشی است.
در همین راستا، حضور یک کبوتر مریض یا حتا مشکوک به مریضی در چرخه‌ی جوجه‌کشی، با انتفال بیماری به دیگر جفت‌ها و سپس جوجه‌های کوچک و شیوع آن در گنجه می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری به جوجه‌کشی ما بزند. از آن‌جا که جوجه‌های "گلِ سرخی" بهترین سری جوجه‌ها هستند، بالابردن ضریب اطمینان در جوجه‌کشی با احتیاط‌های لازم و رعایت نکات پیشگیرنده، بهترین نتیجه را عایدمان خواهد کرد.
گاه در مراحل جوجه‌کشی مشاهده می‌شود که یک ماده نسبت به نر خود بی‌میلی نشان می‌دهد یا جفت‌ها به تخم‌ها یا جوجه‌های خود بی‌اهمیت شده‌اند. این خود می‌تواند نشانه‌ای از بیماری یکی از طرفین باشد که با تشخیص سریع و صحیح، بایستی به جداکردن آن از گله‌ی جفت‌ها اقدام نمود و تخم‌ها یا جوجه‌ها را زیر دیگران حمال (دایه) کرد. کبوتر بیمار را در گنجه‌ی جوجه‌کشی و میان جفت‌ها نگه ندارید و حتماً در محلی جداگانه مداوا کنید.
در هنگام جوجه‌کشی، بایستی از آوردن کبوترهای غریبه جداً خودداری نمود. کبوتری با ظاهری سالم ممکن است باطناً ناقل بیماری باشد. نکته‌ی قابل تامل این است که کبوترانی که درون یک گنجه با هم زندگی می‌کنند، با شرایط آن گنجه سازگار شده‌اند و سیستم ایمنی بدن‌شان با شرایط باکتریایی و خاص آن گنجه تطبیق‌پذیری پیدا کرده است. با ورود کبوتر(ان) جدید به گنجه، این جو ایمنی مختل می‌شود، زیرا حتا اگر کبوتر(ان) تازه‌وارد سالم باشد، با فضای خاص گنجه‌ی ما همخوانی ندارد و باکتری‌های جدیدی را از چرخه‌ی زندگی قبلی خود وارد این چرخه می‌کند که ممکن است موجب بیماری خود یا دیگر کبوتران بشود. در ضمن، ورود عضو جدید سطح استرس را در گنجه بالا می‌برد که خود یکی از عوامل تشدید و شیوع بیماری‌هاست.
چنانچه مجبور بودید کبوتری غریبه را برای جوجه‌کشی به بام خود بیاورید، توصیه می‌شود که آن وجفت‌اش را در محلی جداگانه و دور از گنجه‌ی اصلی نگهداری کنید.
از فضله‌ی کبوتر می‌شود تا حد زیادی به سلامت آن پی برد. مدفوع پشکلی شکل قهوه‌ای رنگ (گاه سبز متمایل به قهوه‌ای) با مقداری سفیدی بر آن ایده‌آل است. نبود سفیدی (اوره در ادرار) روی فضله و یا زرد یا سبز بودن آن نشانه‌ی ضعف یا بیماری کبدی در کبوتر است؛ گاه نیز حکایت از نوعی عفونت باکتریایی دارد که باید درمان شود.
اگر صبح زود مشاهده کردید که تعدادی فضله در یک نقطه مشخص در جفت‌کنی جمع شده، حکایت از استراحت خوب کبوتر و آرامش‌اش دارد. تا دو سه روز اول اگر رنگ سبز در مدفوع جفت‌ها مشاهده شد نباید زیاد نگران بود، زیرا اغلب به‌خاطر استرس جفت‌شدن و جای جدید است. اگر بعد از یک‌هفته باز ادامه پیدا کرد، بایستی به این موضوع اهمیت داد.
تشریح کامل فضله‌ی کبوتر: [لینک]
http://www.exoticpetvet.net/avian/droppings.html
با کوتاه‌کردن پرهای اطراف مقعد و پاکسازی دور آن، جفت‌ها بهتر می‌توانند عمل جفتگیری و لقاح را انجام دهند.
قبل از تن‌کردن، لازم است نوع رژیم غذایی مایه‌کفترها تغییر کند. بهتر است حتا برای دو هفته، کبوتران ماده را در فضایی جداگانه پذیرایی کرد. در این مرحله بایستی مقدار پروتئین‌های ضروری (و آمینه اسیدها که واحد تشکیل‌دهنده‌ی پروتئین هستند) و چربی و ویتامین‌ها (خصوصاً ویتامینA,E,D ) و مواد آلی و ترکیبات‌شان و نیز مواد و املاح معدنی و انواع نمک‌ها (آهن، کلسیم، منیزیوم، فسفر، سدیم، ید، فلوئور و ...) و مکمل هایی چون سلنیوم افزایش پیدا کنند. ویتامینD باعث جذب کلیسم و فسفر در بدن کبوتر می‌شود که اساس در ساخت تخم و سپس استخوان‌بندی جوجه هستند. در شهرهای تهران، قم و کاشان که اغلب آفتابی هستند، کمبود ویتامینD محسوس نیست، اما در مناطقی که در این فصل اغلب ابری هستند و یا گنجه‌هایی که آفتابگیر نیستند، بهتر است از لامپ‌های UV (اولترا وایولت – تابش مصنوعی) با قدرت متوسط برای دو ساعت در روز استفاده کرد.
برای حفظ سادگی کلام صرفاً به نام‌بردن از تعدادی از دانه‌ها و مواد خوراکی لازم که حاوی مواد مورد نیاز معدنی و آلی برای کبوتران جوجه‌کشی هستند بسنده می‌کنیم:
با جداکردن ماده‌ها برای دو هفته، بایستی مقدار نخودهای مخصوص کبوتر (با پروتئین بین 20 تا 28 درصد) غذای آن‌ها را به سی تا چهل درصد از کل غذا افزایش داد. ضمناً بایستی بین مقدار پروتئین و کلیسم مصرفی توازن وجود داشته باشد، زیرا افزایش پروتئین، نیاز به مصرف کلسیم را افزایش می‌دهد. کافیشه پانزده درصد غذا را تشکیل می‌دهد (با چربی بین 25 تا سی درصد) و ذرت چیزی حدود پانزده درصد (به‌خاطر بالابودن هیدروکربنات آن که در هوای سرد منبع مهم گلوکز و تولید انرژی است و نیز مقدار فیبر بالای موجود در ذرت). ده تا پانزده درصد ارزن (قرمز بهتر است) و پنج درصد گندم و مقداری عدس و ماش (قره‌ماش). تخم جارو (مایلو) از خانواده‌ی ذرت است و چند درصدی را می‌شود به آن اختصاص داد (نبودش نیز زیاد مهم نیست). اگر خواستیم سویا را به سبد غذایی کبوتران بیافزاییم (به‌خاطر پروتئین 35 درصدی آن و چربی بالایش)، بهتر است نخست آن‌را تفت دهیم، در غیر این‌صورت کبوتران رغبتی به خوردن آن نشان نخواهند داد.
توجه شود که مصرف فیبر بیش از حد مانع از جذب کلسیم و منیزیوم در بدن کبوتر می‌شود، بنابراین نباید درصد کل ذرت و عدس در غذای جوجه‌کشی‌ها بیش از بیست درصد باشد.
در مجموع، مقدار هیدروکربنات تا 55٪، پروتئین تا 20٪، چربی تا 10٪، فیبر تا 6٪ و کم‌تر از ده درصد باقی مواد مفید ایده‌آل است.
بایستی آجر قرمزرنگ مخصوص کبوتر و نیز سفیدرنگ مخصوص مرغ و کبوتر (کربنات کلسیم) و صدف خردشده و ماسهی دریایی و نیز نمک یددار را در ظرف‌های جداگانه در اختیار کبوتر گذاشت تا بسته به نیازش از آن‌ها مصرف کند. گل شور چندان خوراکی سالمی برای کبوتر نیست و بهتر است به جای آن از آن‌چه شرح‌اش رفت استفاده شود.
دو روز پیاپی بایستی یک قاشق چایخوری الکترولایت (حاوی انواع نمک‌ها و مواد معدنی و ویتامین‌های اصلی) را در سه لیتر آب محلول کرد و در اختیار کبوتر گذاشت تا هم از استرس کبوتر کاسته شود و هم مواد مورد نیاز را به سیستم بدنی آن بیافزاید.
نیز دو روز پیاپی بایستی سه قطره تنتور ید را در یک لیتر آب محلول کرد و در اختیار کبوتران نر و ماده گذاشت. این کار هم باعث شست‌و‌شوی دستگاه گوارش کبوتر می‌شود، هم به قدرت نطفه در کبوتر نر کمک می‌کند، ید را که برای بدن پرنده لازم است به آن می‌رساند و هم از بروز سرطان تخمدان در ماده پیشگیری می‌کند.
باقی روزها یک‌روز در میان مولتی ویتامین و پروبیوتیک را بایستی در آب جفت‌ها محلول کرد تا کبوتران از لحاظ قوا و ایمنی بدنی به بهترین وضعیت خود برسند.
برای پیشگیری از باطل‌شدن احتمالی تخم‌ها، بایستی شرایط جفتگیری جفت‌ها را فراهم کرد. اگر در جفت‌کنی جوجه می‌کشیم، بایستی فضای آن کافی باشد. اندازه‌ی ایده‌آل یک جفت‌کنی 50 سانتی‌متر عرض و طول و 40 سانتی‌متر ارتفاع است. بیش از حد بزرگ‌بودن جفت‌کنی چندان مناسب نیست. اگر در حضور جمع جوجه می‌کشید، شرط احتیاط است که جفت‌ها را جداگانه در فضایی آرام قرار دهید تا جلوی دید شما جفت بخورند. در آخر زمستان که روزها نسبتاً کوتاه است، بهتر است لامپ گنجه‌ها را تا ساعت هفت عصر روشن گذاشت، چون کبوتران میل دارند معمولاً یکبار نیز عصرها جفتگیری کنند.
هیچ‌وقت از پوسته‌ی تخم کبوتر یا مرغ به‌عنوان منبع کلسیم استفاده نکنید، زیرا بیماری‌های مهلکی چون سلمونلا (PARATYPHOID) می‌توانند از این طریق انتقال پیدا کنند.
مقدار بیش از حد کلسیم باعث سفت‌شدن بیش از اندازه‌ی پوسته‌ی تخم شده، جوجه نمی‌تواند آن را بشکند و بیرون بیاید. بنابراین، بایستی در مقدار مصرفی کلسیم حفظ اعتدال کرد.
در زمان جفت‌کردن تا هنگام بیرون‌آمدن جوجه‌ها، از اضافه‌کردن هر گونه اسید (حتا سرکه‌ی سیب) به چرخه‌ی غذایی پرنده بایستی خودداری کرد.
از هنگام جفت‌کردن تا موقعی که جوجه‌ها به سن پنج روز می‌رسند، از تجویز هر گونه آنتی‌بیوتیک به‌جد خودداری کنید. آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری از بیماریها به‌کار نمی‌آیند و فقط سیستم ایمنی کبوتر را ضعیف می‌کنند. از خوراندن آن‌ها به کبوتران تا جایی که بیماری مشاهده نشده پرهیز کنید.
پس از بیرون‌آمدن جوجه‌ها تا زمان جداشدن از والدین، بایستی هفته‌ای دوبار مولتی ویتامین و هفته‌ای دوبار پروبیوتیک به آب پرنده افزود تا علاوه بر تضمین روند رشد، سیستم ایمنی وگوارشی جوجه و والدین نیز تقویت شود.
آب به همراه ویتامین یا دارو را نباید در معرض نور خورشید قرار داد، زیرا در آن بلافاصله تغییرات شیمیایی رخ می‌دهد.
تعویض مرتب آب و پاکیزه‌نگه‌داشتن ظروف آب‌دهی که دیگر نیاز به توصیه ندارد و همه طبعاً رعایت می‌کنند!
پس از بیرون‌آمدن جوجه‌ها می‌شود مقدار پروتئین (نخود کبوتر، کافیشه) سبد غذایی را تا 30٪ تقلیل داد و در مقابل به ارزن و قره‌ماش و گندم افزود.
هنگام حلقه‌گذاری جوجه‌ها (سنین بین هشت تا ده روزگی) داروی ضد خوره (کنکر خشک و تر) را در آب محلول کرده در اختیار جوجه‌کشی قرار دهید. من شخصاً از قرصی به نام "اسپارتریکس SPARTRIX" استفاده می‌کنم که در طول زمان عمل می‌کند (حدوداً یک‌هفته) و یک‌چهارم آن‌را در دهان جوجه‌ها می‌گذارم.
توضیح ضروری: کسانی که انگشت کبوتر را برای نشانه‌گذاری می‌برند، به‌جای این عمل ناشایست بهتر است به دوستان خود در دیگر کشورها سفارش خرید حلقه با نام و شماره‌تلفن بدهند که هم به کبوتر هویت می‌دهد، و هم به ارتقای فرهنگ کبوترپروری یاری می‌رساند.
چنانچه جوجه‌ها یکی کوچکتر از دیگری بار آمد، می‌توانید زمان دان‌دادن جوجه‌ی بزرگ‌تر را برای مدت کوتاهی جدا کنید تا والدین جوجه‌ی کوچکتر را خوب سیر کنند و بعد جوجه‌ی بزرگ‌تر را سر جایش بگذارید. یا خود می‌توانید شب‌هنگام که چینه‌دان جوجه‌ها را چک می‌کنید، به جوجه‌هایی که حق‌شان را نگرفته‌اند با دست دان دهید (دان خیس‌شده، ترجیحاً شامل نخود و ارزن و آب). توجه شود که به جوجه‌ی کوچکتر از یک‌هفته نباید با دست دان داد. گاه نیز با مشاهده‌ی ضعف در جوجه بهتر است مقداری بسیار ناچیز از گرد "داکسی‌ساکلین" را با آب محلول کرده دو روز پیاپی به جوجه بدهید تا بیماری‌های تنفسی احتمالی مداوا شود.
جوجه‌ها که به سن پانزده تا بیست روز رسیدند، یک قاشق چایخوری "تریپول سولفا , 3SULVIT" را در چهار لیتر آب محلول کرده در اختیار جوجه‌کشی قرار دهید. بخش عمده‌ی این دارو که مداواگر کاکسیدوسیز است، به همراه بسیاری ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز کبوتر جذب بدن والدین می‌شود و مقداری اندک و بی‌ضرر نیز به مصرف جوجه‌ها خواهد رسید. این عمل را می‌شود تا دو روز ادامه داد.
در بیست‌روزگی، ظرف کوچکی حاوی دانه‌های ریزتر چون ارزن و گندم و قره‌ماش را در جفت‌کنی‌ها قرار دهید تا جوجه‌ها با نوک‌زدن به آن‌ها زود دانخور و مستقل شوند.
در نظافت گنجه‌ی جوجه‌کشی بایستی بسیار کوشا بود و علاوه بر نظافت روزانه، تمام در و دیوار و کف و کنج‌های آن‌را هفته‌ای دو بار با محلول ویرکن اس ضد عفونی کرد.
در مناطقی که گرم‌تر است و در آن‌ها "مگس کبوتر" و دیگر انگل‌های جلدی فعال هستند، بایستی گنجه‌ی جوجه‌کشی را قبل از تن‌کردن کبوترها با مواد ضد انگل مثل "ملتاین" ضد عفونی کرد. ضمناً بدن خود کبوترها را نیز باید با پودرهای مخصوص از آلودگی‌های انگلی پاکیزه نمود. با پخش مقداری تنباکو نیز می‌شود انگل‌های جلدی را فراری داد.
ماسه‌ای که در کاسه های زیر پای جفت‌ها قرار می‌گیرد بایستی ضد عفونی شده باشد یا چند روز در آفتاب قرار گرفته باشد. می‌توان از ماسهی مخصوصی که برای ادرار و مدفوع گربه‌های خانگی استفاده می‌شود بهره برد که کشنده‌ی انواع باکتری‌هاست. ضمناً می‌توانید محلول "بیکینگ سودا" (جوش شیرین) را در ماسهی بادی اضافه کنید تا همین خاصیت را پیدا کند. خاک کاسه ها بعد از این‌که جوجه‌ها یک‌هفته‌ای شدند بایستی عوض شود و مرتب تمیز گردد تا این‌که جوجه‌ها قادر شوند خارج از آن مدفوع بکنند.
اندازه‌ی کلک بایستی مناسب باشد: نه چندان بزرگ که والدین نتوانند جوجه‌ها را زیر خود بکشند و جوجه‌ها را جفت به هم گرم کنند و نه آنقدر کوچک که وقتی جوجه‌ها رشد کردند جا کم بیاید. ضمناً بایستی سطح ماسه تا لبه‌ی کلک حتماً سه تا چهار سانتی‌متر گودتر باشد، زیرا جوجه‌ها طبق غریزه‌ی خود عقب‌عقب حرکت می‌کنند و وقتی به لبه خوردند، به بیرون کاسه فضله می‌اندازند. اگر با این لبه برخورد نکنند، ممکن است بیرون بیافتند.
با پخش مقداری برگ سوزنی کاج، انگیزه‌ی کبوتران را برای لانه‌سازی و جوجه‌دهی تقویت کنید. ضمناً بوی این برگ‌ها از تجمع حشرات جلوگیری می‌کند.
یکی دیگر از فاکتورهای اصلی بیماری‌زا در کبوتران اضطراب و استرس است. هر چه فضا آرام‌تر و از جنجال خالی‌تر باشد، جوجه‌کشی بهتر نتیجه خواهد داد. بر این اصل از دست‌زدن بی‌مورد به کبوتران و حضور گاه‌وبی‌گاه در گنجه، ایجاد صدا و هیجان، بی‌نظمی در غذا و آب‌دهی، تغییرات بی‌مورد در فضا و جابه‌جایی جفت‌ها، اضافه‌کردن جفت‌های جدید به جمع جوجه‌کشی و در کل برهم‌زدن بهداشت روانی کبوتران جداً باید جلوگیری کرد.
از حضور و تردد دیگر افراد بر روی بام خودداری کنید، حتا اگر کفش‌ها یا لباس خود را تعویض کرده باشند. هر فرد با خود مقادیری باکتری‌های مختلف را همراه دارد که ممکن است منتقل شده و نظم باکتریایی گنجه‌های شما را برهم زند. بعضی ویروس‌ها نیز چون نیوکاسل از این طریق قابل انتقال هستند. همچنین حضور افراد ناشناس به کبوتران استرس وارد می‌کند.
چنانچه خواستید تخمی را زیر دایه‌کبوتر (حمال) بگذارید، حتماً از دایه‌کبوترهایی استفاده کنید که بهترین شرایط سلامتی جسمانی و تجربه‌ی دان‌دهی و پرورش جوجه را دارا باشند. فراموش نکنیم والدینی که سیستم ایمنی قوی و درونی پاکیزه دارند، دارای شیری مغذی‌تر و مقوی‌تر هستند و جوجه‌ها نیز قوی‌تر و سالم بار خواهند آمد. از کبوتران جوان، بازیگوش و پرتحرک نباید به‌عنوان دایه‌کبوتر استفاده کرد. حتی‌المقدور از کبوتران غریبه برای این منظور استفاده نکنید.
بهترین زمان برای واکسن روغنی نیوکاسل سن چهار تا پنج هفتهگی است. این واکسن نه‌تنها از بروز بیماری پیشگیری می‌کند، بلکه سطح توان ایمنی کبوتر را به حد بالایی افزایش می‌دهد. روش صحیح تزریق واکسن را می‌توانید در این ویدئو مشاهده بفرمایید: [ویدئو]
بهترین درجه‌ی حرارت برای جوجه‌های گل‌سرخی بین پنج تا ده درجه است (کمی کم‌تر یا زیادتر مانعی ندارد). بنابراین، از بابت خنک‌بودن جفت‌کنی‌ها نگران نباشید و از گرم‌کردن گنجه‌ی کبوتران با سیستم گرمایی جداً خودداری کنید (حتا در زمستان). گرم‌شدن گنجه‌ها از این طریق نه‌تنها رطوبت مورد نیاز کبوتران را از بین می‌برد (رطوبت سی تا چهل درصد) و هوای خشک زمستانی درون گنجه را خشک‌تر می‌کند، بلکه باعث فعال‌شدن باکتری‌ها و از بین‌رفتن تناسب باکتریایی گنجه می‌شود و ممکن است به شیوع بیماری منجر شود.
تهویه‌ی هوا در هر فصل و هر حالتی برای سلامت کبوترها تعیین‌کننده است. سعی کنید بادگیر گنجه‌ها را مسدود کنید، اما پنجره و منافذی را برای عبور هوای تازه و تهویه‌ی کافی تعبیه کنید.
بهتر است زیر جادانی کبوتران یک چارچوب توری بگذارید تا دانه‌هایی که بر زمین می‌افتند و آلوده می‌شوند را کبوتران نتوانند بردارند. جاآبی‌ها مرتب شست‌وشو و ضد عفونی شوند و در جایی چند سانتی‌متر بلندتر از سطح زمین قرار گیرند که به گرد و غبار و مدفوع حیوان آغشته نگردند.
تجمع گرد سفید پر پرنده باعث بروز بیماری‌های تنفسی می‌شود و بهتر است گنجه‌ها را مرتب از آن پاکیزه نمود.
× × ×
نگاشتن مقالاتی از این دست، دو هدف عمده را در دید دارد: نخست، به‌اشتراک‌گذاشتن تجربیات، معلومات و ارائه‌ی راهکارهای آزموده‌شده به قصد بالابردن سطح کیفی کبوتر و دانش اعضای جامعه‌ی کبوترپروران، و دوم و در وهله‌ی جدی‌تر، ترویج فرهنگ کبوترپروری همگانی و ارتقای سطح گفتگو در بین کبوترداران.
جای بسی تاسف است که ایران، یعنی قدیمی‌ترین مهد کبوترپروری در جهان، تنها کشوری است که در آن هنوز هیچ کلوپ جدی کبوتر تاسیس نشده و نمایشگاه کبوتر دایر نیست! تا در این رشته آدم‌های خبره و در عین حال اهل اندیشه و بافرهنگ حضور نیابند، سطح کار از این‌که هست بهتر نخواهد شد. لازمه‌ی برکشیدن مرتبه‌ی ورزش پرورش و پراندن کبوتر، حضور و جذب افراد خوش‌نام، مطلع و صد البته اهل فن و اندیشه به این ورزش مفرح است و متعاقب‌اش بسط گفتمان در حوزه‌ی این رشته. وقتی انسان‌های متشخص و رده‌بالای جامعه در این رشته حضور یابند، وقتی مقالات و کتاب‌های مفید در این زمینه منتشر شوند، وقتی گردهم‌آیی‌های منزه و علمی و کانون‌های مختلف با اعضای فعال و ثبت‌شده تشکیل گردند، نگاه جامعه نیز به این ورزش، در شکلی مثبت تغییر خواهد کرد و به حیثیتی که شایسته‌اش است دست خواهد یافت.
بیاییم به‌جای لعنت‌فرستادن به تاریکی، شمعی بیافروزیم و به‌جای کنایه‌زدن و خرده‌گیری ممتد از آن‌هایی که دستی در آتش دارند و تلاشگر این میدان هستند، خود نیز آستین‌ها را بالا زنیم و با حرمت‌نهادن به تلاش اهل خبره و با مشارکت جدی، همگی‌مان در راه اعتلای این ورزش بکوشیم.
فصل جوجه‌کشی پرباری را برای همگی آرزومندیم. به قلم: مجید ز.
